3 I. Боб. Волейбол тарихи, техника ва тактикаси

Ўргатиш жараёнида қуйидагилар бўлиши мумкин. 
1.Майдонда ҳаракатланишда тўпни ўз вақтида чиқа олмаслик, ҳааркатдан 
кейин тўхташ ва дастлабки ҳолатни эгаллаш қобиляти ёмонлиги. 
2.Дастлабки ҳолатда-оёқлар етарли даражада эгилмаганлиги, гавдани 
нотўғри туриши, қўлларни орасидаги масофа хаддан ташқари катта, қўл 
панжаларини баландга ёки пастга қараб қолганлиги бўлиши мумкин. 

---

54 
3.Тўп узатиш ҳаракатида-гавда бўлакларини келишилмаган ҳаракати, қўл 
панжалари бўшлиги, қўли тўп узатиш вақтида тўғриланмаслиги каби хатолар 
бўлиши мумкин. 
Бу ҳолатларни тузатиш учун қайтадан кўрсатиш, тушунтириш ёки шу 
техникани ўрганиш учун керакли машқларни бажариш. Тўпни юқоридан 2 қўл 
билан қабул қилиш такомиллаштириш кетма-кетлиги қуйидаги машқларда 
берилган. 
1.Ҳар хил йўналишда тўпни узатиш-олдинга, орқага, ёнга. 
2.Ҳар хил масофага тўпни узатиш-узун, қисқа ва жуда кам 
қисқартирилган. 
3.Ҳар хил баландликка тўпни узатиш –баланд, ўртача ва паст. 
4.Ҳар хил тезликда тўпни узатиш-секин, тезлаштирилган, тез.
Тўпни икки қўл билан узатишни такомиллаштириш машқлари. 
1.Шуғулланувчилар 2 қаторга бир-бирига қарама-қарши қилиб 
сафлантирилган 5-9 м.да бир ўйинчи тўпни ерга уради, иккинчи ўйинчи тўпга 
қараб тўпни қабул қилиш учун дастлабки ҳолатни эгаллайди ва шеригига 
узатади. 
2.Шу турган ҳолатда тўпни ўзини юқорисида қабул қилиб тўпни 
шеригига узатиш. Тўпни ҳар хил ҳолатда узатиш мумкин. Ён томон билан, орқа 
билан, олдинги томон билан. 
3.Шуғулланувчилар тўпнинг икки томонидан туришади. Шериклар 
бўлиб бир-бирига тўпни узатишади. Узатиш вақтида тўпни суст равишда 
қийинлаштириш мумкин. Бу ўйин вақтида тўпни қабул қилишга яқин шароитни 
яратади. 
4.Шуғулланувчилар 3 киши бўлиб туриб олдилар. Ундан кейин хоҳлаган 
томонига тўпни узатадилар. 
5.Шуғулланувчилар 3 киши бўлиб туриб оладилар: 1 киши юза чизиғига, 
қолган иккитаси эса тўпни олдига. Машқни икки тўп билан бажарилади. 

---

55 
Сеткани олдида турган ўйинчилар кетма-кет тўпни юза чизиғида турган 
ўйинчига ўзатишади. Қабул қилаётган йинчи тўпни кимдан қабул қилса, шу 
ўйинчига узатиш шарт. 
6.Уч ўйинчи бирин-кетин туришади. 1-ўйинчи тўпни 2-ўйинчига орқага 
узатади, 2-ўйинчи ҳам тўпни 3-ўйинчига узатади, 3-ўйинчи эса тўпни 1-
ўйинчига баланд қилиб узатади. 
7.Шуғулланувчилар 6,3,4,2 зоналарга туришади. Юқоридан икки қўл 
билан тўпни 6 зонадан 3 зонага узатилади. 3 зонадан эса 2 зонага узатилади. 
Кейин эса 2 зонадан тўп 6 зонага қайтарилади. 
8.Шуғулланувчилар 5,2,4 ёк 1,44,4. Тўпни 5-2-4-5 йўналишида узатилади 
ва тўп ҳаракати бўйлаб жой алмаштирилади. 
9.Шуғулланувчилар 6,3,4,2 зоналарида жойлашдилар 2 майдонда, тўп 6 
зонадан 3 зонага, 3 зонадан эса 4 зонадан эса майдонни нариги томонидаги 6 
зонага тўп узатилади. Шу майдондаги ўйинчилар ҳам 6,3,4,6 зоналарига тўпни 
узатишади. Бу машқни 1 ёки 2 тўп билан бажариш мумкин. 
10.Шуғулланувчилар бир-бирига қарама-қарши туришиб, тўпни 
юқоридан икки қўл билан сақлаб бир-бирига узатишади. Бу машқни тўпни 
олдида бажартириш мумкин.