3 I bob leksikologiya tilshunoslikning mustaqil bo’limi sifatida

II bobga xulosa
Geografiya Yer yuzidagi millionlab geografik obyektlarning nomlari bilan ham ish ko'radi. Har bir geografik obyektning o'z nomi bor. H.Hasanov ta'biri bilan aytganda "... dengizlar va daryolar, tog'lar va cho'ggilar, mamlakatlar va shaharlar, soyliklar, quduglaru mayda-mayda orollar, qishloqlaru ko'cha va mahallalar nomlari — shularning hammasi "Yerning tili"dir". Geografiyani joy nomlarisiz tasavvur etib bo'lmaydi.
Geografik joy nomlari shu qadar ko'pki, dunyoda nechta nom bor degan savolga hech kim aniq javob bera olmaydi. H.Hasanovning yozishicha, maydoni O'zbekistonga teng keladigan Shvetsiyada 12 mln. joy nomlari mavjud ekan. Lekin O'zbekistonda hanuzgacha bunday ma'lumot yo'q. Toponimlar (urli katta-kichiklikdagi geografik obyektlarning nomlarini o'zida mujassamlashtiradi. Shunga ko'ra, u makrotoponimlarga va mikrotoponimlarga bo'linadi. Yirik geografik obyektlar — qit'alar, materiklar, mamlakatlar, o'lkalar, okeanlar, dengizlar, daryolar, tog'lar, shaharlar va boshqalaning nomlari makrotoponimlar deyiladi. Yevropa, Amerika, Osiyo, Afrika, Tinch okean, Hind okeani, Himolay, Pomir, Sirdaryo, Amudaryo, Amazonka, Shimoliy dengiz, Bering dengizi, Toshkent, Moskva, Vashington kabi nomlar makrotoponimlarga misol bo'la oladi. Yirik geografik obyektlarning nomlari kam o'zgarishlarga uchraydi, uzoq vaqt yashaydi.
Kichik geografik obyektlar — soy, jilg'a, buloq, quduq, tepalik, jar, qir, mahalla, guzar, ko'cha va boshqalaming nomlari mikrotoponimlar deyiladi. Mikrotoponimlar tez-tez o'zgarib turishi bilan xarakterlanadi.


XULOSA
Til insoniyatning tarixiy taraqqiyoti jarayonida yaratgan barcha madaniy va ilmiy boyliklarini ifodalaydigan va avloddan avlodga meros qoladigan asosiy vositadir.
Sharq xalqlarida azaldan ilm-u fanga, ta’lim- tarbiyaga alohida e’tibor berib kelingan. Hozirda ham Respublikamizda ta’lim sohasini rivojlantirish borasida ko’plab ishlar amalga oshirilmoqda. Bu borada Prezidentimiz Islom Abdug’aniyevich Karimov o’z asarlarida alohida fikrlar yuritadi. Masalan, “Yuksak ma’naviyat- yengilmas kuch” asarida ta’kilaganlaridek, “…shuni unutmasligimiz kerakki, kelajagimiz poydevori bilim dargohlarida yaratiladi, boshqacha aytganda, xalqimizning ertangi kuni qanday bo’lishi farzandlarimizning bugun qanday ta’lim va tarbiya olishiga bog’liq”¹. Mustaqil vatanimiz ravnaqi uchun yurtimiz yoshlarining har tomonlama mukammal bilim egallashlari, yurtimizda ular uchun yaratilgan keng imkoniyatlardan unumli foydalanishlari zarur.
Kishilar oq-qorani tanib tirikchilik qila boshlashibdiki, tevarak-atroflaridagi yerlarni, daryo-ko'llarni, tog'laru qir-adirlami, o‘tloq-yaylovlami ma’lum bir nom bilan atab kelganlar. Dastlabki toponimlar oddiy turdosh otlardan farq qilmaydigan sodda nomlar edi.
Toponimlarni yasashda shu til uchun xos bo'lgan lingvistik vositalardan (modellardan) foydalaniladi. Lekin shu bilan birgalikda har bir tilda toponim yasovchi o'ziga xos vositalar paydo bo'ladi, ya’ni muayyan suffikslar (affikslar) va so'zlar faqat yoki aksari toponimlar yaratishga ixtisoslashib qoladi.
Xulosa o’rnida shuni aytish joizki, toponimiya leksikologiyaning muhim va ajralmas qismi ekanligi hamda turli tillarda toponimlarning kelib chiqishi,mamlakat madaniy hayotida tutgan o’rnini yoritib beradi.
Mavzuning mazmunini yoritib berish jarayonida dastlab italyan tilida toponimik birliklarining kelib chiqishi tarixi to’g’risida umumiy ma’lumotlar o’rganildi. Bundan tashqari, italyan tilidagi toponimik birliklarning ishlatilishi bo’yicha misollar keltirilib tahlil qilindi.