“3 d texnologiyalar” fanidan O’quv qo’llanma

Passiv skanerlar 
Passiv skanerlar obyektga xech narsa nurlantirmaydi, uning o‘rniga o‘rab turgan 
nurlanisni aniqlashga asoslanadi. Shunday turdagi ko‘pgina skanerlar oson bo‘lgan 
atrofda ko‘rinayotgan yorug‘likni aniqlaydi.Skanerlash metodlari asosida olingan 3D-
modellar keyinchalik SAPR vositalari orqali qayta ishlanishi, va keyin tayyorlash 
texnologiyalarini (SAM) ishlab chiqishda va muxandislik hisob-kitoblarini (SAE) 
bajarishda foydalanilishi mumkin. 3D-modellarni chiqarish uchun 3D-monitor, 3D-
printer kabi vositalar yoki G-kodni tushunadigan frezer stanogi kabilar foydalanilishi 
mumkin.
 
3 D monitorlar (stereodispleylar) 
Stereodispley – axborotlarni aks ettirish (displey) uchun va tomoshabinda aks 
ettriliayotgan obyektlarni haqiqiy hajmiy o‘lchamlari haqida illuziya va stereokopik 
effekt hisobiga qisman yoki to‘liq voqealarga g‘arq bo‘lish illuziyasini hosil qilishga 
mo‘ljallangan qurilma.
Stereoskopiya – 
hajmiy 
tasvirni 
shakllantirishning 
usullaridan 
biridir. 
“Stereodispley” va “uch o‘lchamli displey” tushunchalarini tenglashtirish to‘g‘ri deb 
bo‘lmaydi. Stereodispley uch o‘lchamli displey bo‘ladi, lekin har doim ham uch 
o‘lchamli 
displey 
stereoskopik 
displey 
bo‘lavermaydi. 
“Hajmiylik” 
va 
“stereoskopiklik” atamalarining mazmunining farqlanishiga qaramay chiqarilayotgan 
grafik axborotga nisbatan “uch o‘lchamli” ta’rifini o‘zi OAV da “3D” atamani 
stereoskopik texnologiyaga ham, yana (psevdo) uch o‘lchovli (hajmiy) kompyuter 
grafikasiga nisbatan qo‘llash bilan bog‘liq. Haqiqatda uch o‘lchovli tasvir hosil qilishga 
imkon beruvchi yagona metod gologrammadan foydalanishni ko‘zda tutadi. 

---

19 
Gologramma hosil qilish uchun lazer zarur. Bitta gologrammani hosil qilish – bu 
yetarlicha uzun muddatli jarayondir. Lekin gologramma mikrostrukturasini 
(millimetrga 6000 ta chiziq) mavjud elektron usullar yordamida yozishning ham, qayta 
tiklashning ham imkoni yo‘q. Gologrammaning 1 mm
2
(ko‘z qorachig‘ining minimal 
o‘lchami ekranning oqilona o‘lchami sifatida kabi) dan uzatilishi kerak bo‘lgan 
ma’lumotlar oqimi taxminan o‘ta yuqori ravshanlikdagi 8K UHDTV televideniya 
oqimiga mos keladi, shuning o‘zi muammo. Ranglilikni hisobga olinsa ma’lumotlar 
oqimi 3 marta ortadi.