3-боб. Корхона ва ташкилотларда инсон ресурсларини бошқариш тизими

й2 
 
 
 
 
 
 
 
Кадрлар бўлими 
Персонални бошқариш
Инсон ресурсларини бошқариш
Қайта ташкил қилиш 
Қайта ташкил қилиш 
яратиш 
ривожлантиш 
барқарорлаштириш 
турғунлик 
Амалга ошириш 
Лойиҳасини ишлаб чиқиш
Кўрсаткичларни аниқлаш
Персонални 
бошқариш 
тизимининг 
турлари 
Персонални 
бошқариш 
тизимиҳаётий
лик даври 
босқичлари 
Персонални 
бошқариш 
тизимининг 
ривожланиш 
босқичлари 

---

3.6-расм. Персонални бошқариш тизимининг ривожланиши 
Корхона ва фирмаларида персонални бошқариш замонавий кадрлар 
сиёсати концепциялари, кадрлар билан боғлиқ муаммоларни комплексли ҳал 
қилиш, инсон ресурсларини бошқариш концепцияси доирасида амалга 
ошириладиган 
персонал 
билан 
ишлашнинг 
мавжуд 
усулларини 
такомиллаштири ва янги усулларини жорий қилиш асосида тизимлилик ва 
тугалликка эга бўлиши лозим. Персонални бошқариш тизимига умумий услуби 
характерли қатор талаблар қўйилиб, уларга риоя илмаслик ташкилот учун мос 
келувчи салбий оқибатлар билан унинг якуний самарасизлигини белгилаб 
беради. 
Ушбу йўналиш бўйича маҳаллий ва хорижий тажриба қуйидаги муҳим 
шартларни ифодалашга имкон беради: 
• 
тизимни шакллантиришда ҳам тармоқ характеридаги, ҳам муайян 
ташкилотнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олиш керак; тизим 
комплексли характерга эга, яъни барча зарур элементлар – базавий стратегия, 
операцион қуйитизимлар ва ресурслар таъминоти блокига эга бўлиши лозим; 
• 
тизим фаолияти ташкилот бошқарувининг барча даражаларида 
таъминланиши керак (бутун ташкилот, структурали бўлинмалар, алоҳида 
ижрочилар); 
• 
тизим ташкилотнинг олдиндан белгиланган стратегик ривожланиш 
концепциясига мувофиқ ишлаб чиқилиши, яъни унинг истиқболли эҳтиёжлари 
ва вазифаларини акс эттириши керак; 
• 
тизимни ривожлантириш босқичида, бир томондан, унинг асосий 
элементларининг зарурий статик (яъни барқарорлик) даражаси, бошқа 
томондан эса ташқи ва ички муҳитнинг башорат қилинадиган ўзгаришларига 
юқори даражада мослашувчанлигини оқилона бирлаштиришни таъминлаш 
керак; 
• 
тизим имкон қадар тўғридан-тўғри бошқариш объекти таъсирининг 
кўп қиррали хусусиятини таъминлаши, яъни маъмурий, иқтисодий ва 
ижтимоий-психологик усулларнинг кенг доирасини ўз ичига олиши мумкин 
керак; 
• 
амалиётга жорий қилиш, фойдаланиш ва келгусида ривожлантириш 
жараёнлари тизимнинг зарурий элементи бўлиши лозим. 
Бу талаблар тизимнинг локал элементлари ўзига хосликлардина келиб 
чиқиб, деталлаштириш ва аниқлаштиришни талаб қилади (3.7-расм).
Персонални бошқариш тизимлари қатор умумий хусусиятларга эга: 

---

1) 
ҳар қандай ташкилот бошқарувининг биринчи қатламини 
ифодалайди, чунки ушбу ташкилотни айнан умумий мақсадлар билан 
бирлашган одамлар ташкил қилади; 
2) 
персонални бошқариш барча функционал фаолият соҳаларида – 
ишлаб чиқариш, маркетинг, молия соҳаси, инновацион соҳада мавжуд; 
3) 
персонални бошқариш тизимининг асосий мақсадлари ташкилот 
мақсадлари билан мос тушади: 
4) 
одамлар жамоаларига хос умумий жиҳатларга эга, мулоқотга 
эҳтиёжи, низолар вужудга келиш эҳтимоли ва ҳ.к.; 
5) 
функционал таркиб бўйича деярли бир хил элементларга эга. 
Меҳнат ресурслари ва уларнинг мақсадлари, қўлланадиган усуллар ва 
ёндашувлар, тизим функцияларининг ва персонални бошқариш тизимлари 
хилма-хилигини белгилаб беради. Иккита айнан бир хил персонални бошқариш 
тизими бўлмайди. 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
= 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
= 
Ташкилот миссияси ва 
мақсадлари 
Ташкилот муаммолари 
Инновациялар жорий 
қилиш тизими 
Ташқи муҳит 
таъсири 
Персонални 
режалаштириш 
излаш 
танлаш 
ёллаш 
мослаштириш 
Ваколатли 
ходимлар 
Тайёрлаш ва малака 
ошириш 
Илгари суриш 
Зарур маҳорат ва малакага эга 
булган ваколатли ходимлар 
Мотивация 
Фаолиятни 
баҳолаш
Рағбатланти
риш
Ташкилотда самарали 
ишлашга интиладиган
ваколатли ходимлар 
Компенсация, 
имтиёзлар 
Хавфсиз меҳнат 
шароитлари 
Касаба уюшмалар 
билан қониқарли 
муносабатлар 
Ташкилотга содиқ, 
меҳнатидан қониқадиган 
ваколатли ходимлар 

---