3. Aylanma mablag’larni mye’yorlashtirish Asosiy kapital doiraviy aylanishining mohiyati, tarkibiy tuzilmasi va samaradorligi

R = (BF : F ) x 100%

Bu yerda: R – ishlab chiqarishning umumiy rentabelligi;

BF – balansdagi foyda (soliqqa tortilgunga
qadar);
F – asosiy ishlab chiqarish fondlari va normalash-
tirilgan aylanma mablag’larning yillik
о‘rtacha qiymati.

Fond qaytimi kо‘rsatkichi XYUS asosiy ishlab chiqarish fond-laridan foydalanish samaradorligining darajasini xarakterlay-di va u quyidagicha aniqlanadi:

F = (T : F ) x 100%

Bu yerda: F – fond qaytimi;

T – realizasiyadan olingan sof tuShum;
F – asosiy ishlab chiqarish fondlarining yillik
о‘rtacha qiymati.

Fond sig’imi fond qaytimiga nisbatan tyeskari kо‘rsatkich hi-soblanadi va bir sо‘mlik realizasiya qilingan mahsulotga tо‘g’ri kyeluvchi asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymatini kо‘rsata-di. Shuning uchun bu kо‘rsatkichni quyidagicha aniqlash mumkin:

F = (F : T) x 100%

Bu yerda: F – fond sig’imi;

F – asosiy ishlab chiqarish fondlarining yillik
о‘rtacha qiymati;
T – realizasiyadan olingan sof tuShum.
Dastgohlar yoki asbob-uskunalar ishlashining smyenalik koyef-fisiyenti ulardan foydalanish va ularning Yuklanganlik daraja-sini ifodalab, yil, chorak, oy va kun davomida har bir birlik dastgoh yoki asbob-uskunalarning nyecha smyenada ishlaganligini kо‘rsatadi va u quyidagicha aniqlanadi:


K = H : D yoki K = H : S

Bu yerda: K – smyenalik koyeffisiyenti;

H – kun davomida haqiqatda ishlangan dastgoh (ma-
shina)/soatlar;
D – dastgoh (mashina)larning umumiy soni;
H – bir smyenada haqiqatda ishlangan dastgoh
(mashina)/soatlar soni;
S – bir smyenada maksimal ishlanishi mumkin
bо‘lgan dastgoh (mashina)/soatlar soni;

Asosiy ishlab chiqarish fondlarining yeskirish koyeffisiyen-ti yangidan yaratilgan mahsulotga о‘tkazilishi natijasida ular istye’mol qiymatining kamayishi (yо‘qotilishi)ni tavsiflaydi va u quyidagicha aniqlanadi: