3 Annotatsiya

 
2. “Ko‘chmas mulkni baholash” fanidan 
Ikkinchi blok savollariga talabaning bakalavriat o‘quv rejasida taxsil olgan 
“Ko‘chmas mulkni baholash”
kursida o‘tilgan mavzular doiraida savollar 
kiritilgan. Jumladan, Baholash tushunchasi. Baho turlari. Baho, qiymat va 
xarajatlar. Qiymat turlari. Bozor baholari asosida baholash konsepsiyasi. Mulkni 
baholash maqsadlari. Bozor iqtisodiyoti sharoitida ko‘chmas mulkni baholash 
maqsadi. Ko‘chmas mulkni baholash vazifalari va ahamiyati. Baholashning aniq 
maqsadiga ko‘ra mulkni baholashning asoslangan ba’zasini tanlash. Mulkni 
baholashning tamoyillari. Mulkdan eng samarali va maqbul foydalanish prinsiplari. 
Ob’ekt xarakteristikasi va bahoni shakllantiruvchi omil sifatida uning faoliyatini 
ta’minlovchi ko‘rsatkichlari hamda xarajatlar turlarini aniqlash. Baholashning 
asosiy bosqichlari va jarayonlari. Ma’lumotlarni yig‘ish va qayta ishlash. Bozor 
narxlarini tahlil qilish. Baholash to‘g‘risidagi hisobotni tayyorlash. Ko‘chmas mulk 
bozorini aniqlash. Er va uning sifati. Ko‘chmas mulk bozori umumiy 
xarakteristikasi. Ko‘chmas mulk bozori strukturasi va sigmentlarga bo‘linishi. 
Bahoni shakllantirishda bozor, iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy ko‘rsatkichlar ta’siri. 
Ko‘chmas mulk bozorining hajmi. «Davlat tasarrufidan chiqarish va 
xususiylashtirish to‘g‘risida» gi Qonuni. Er kodeksi. “Davlat er kadastri 

---

191 
to‘g‘risida”gi Qonun. «Baholash faoliyati to‘g‘risida» gi Qonun. Ko‘chmas mulkni 
baholash andozalarining yangi tizimini yaratish uchun asosiy shart-sharoitlar va 
talablar. Ko‘chmas mulkni baholash sohasidagi qonuniy asoslar. Ko‘chmas mulkni 
baholashning me’yoriy-texnik asoslari. Ko‘chmas mulkni baholashning milliy 
andozalari. Bino va inshootlarning konstruktiv tuzilishi to‘g‘risida asosiy 
tushunchalar. Binoni ko‘tarib turuvchi va chegaralovchi elementlari.Tashqi va 
ichki bezak elementlari. Binolarning ob’yom (hajm) - reja ko‘rsatkichlari 
to‘g‘risida tushuncha. Eskirish yig‘indisini aniqlash uchun asos sifatida binoning 
texnik (jismoniy), funksional, iqtisodiy, ekologik talablari darajasi. Ko‘chmas 
mulkning bozor narxini aniqlashning xarajat usuli. Baholashning xarajatli usullari. 
Balans qiymati usuli. O‘rindoshlik usuli. Tugatish qiymati usuli. Tiklash usuli. 
Qurilish xarajatlarini aniqlash. Ko‘chmas mulkning umumiy qiymatini aniqlash. 
Qurilish qiymati tarkibi. Bevosita (to‘g‘ri xarajatlar) chiqimlar. Bilvosita sarf-
xarajatlar. Tadbirkor foydasi. Qurilishni loyihalashtirishda qurilish qiymatining 
tarkibi. Ko‘chmas mulk qiymatini aniqlash usullari. Qiyosiy birliklar usuli. 
Qiymatning yaxlitlangan elementli umumlashtirilgan ko‘rsatkichlari usuli. Birlik 
narxlar usuli. YAxshilanishlar emirilishini aniqlash usuli. Binoning jismoniy 
emirilishi. Vazifaviy emirilishni aniqlash. Tashqi (iqtisodiy) emirilish. Xarajat 
usulining chegaralanganligi. Kelishuvlarni qiyoslash usuli. Sotuvlarni qiyoslash 
usulini qo‘llash tartibi. Qiyoslash birliklarini tanlash. Qiyoslashning tarkibiy 
qismlarini tanlash. Qiyoslash tarkibiy qismlarining tahlili va tuzatilishi. Ko‘chmas 
mulkga egalik kilish xuquklari. Moliyalashtirish shartlari. Sotuv shartlari. Bozor 
ahvoli. Joylashish o‘rni. Jismoniy xususiyatlar. Iqtisodiy xususiyatlar. Foydalanish. 
Ko‘chmas mulkka bog‘liq bo‘lmagan qiymat komponentlari.Tuzatishlarni bajarish 
texnikasi. Tuzatishlar tartibi. Daromadlarni qiyoslash usuli. Pullarning vaqt 
mobaynida noteng qiymati. Oddiy foizlarning ortib borishi. Murakkab foizlarning 
ortib borishi. Reversiyaning joriy qiymatini hisoblash (diskontlash). Annuitetning 
joriy qiymati. Pul birligini amortizasiyalash uchun to‘lov. Annuitetning kelgusi 
qiymati. O‘rnini qoplash fondining omili. Murakkab foizning oltita amali. 
Ko‘chmas mulkni baholashning daromadli usuli. Daromadni kapitallashtirish. 
Kelgusi daromadlarni diskontlash. Tavakkalsiz qo‘yilma ta’rifi. Ko‘chmas mulk 
ob’ekti uchun investisiyalar tavakkali. Likvidlik uchun tuzatish. Daromadlar va 
xarajatlar. Ijara to‘lovi (mol-mulkdan foydalanish uchun to‘lov). Reversiya. 
Daromadli usulning cheklanganligi. Erni baholash usullari. Baholash ob’ekti 
sifatida er maydonining xususiyati. Er maydonini baholashda xarajatlar usulida 
yondashish. Er maydonini baholashda daromadlar usulida yondashish. Er 
maydonini baholashda taqqoslama yondashish. Erni yoppasiga baholash va qishloq 
xo‘jaligida foydalaniladigan erni baholashning o‘ziga xos xususiyatlari. 

---

192