3. 1- маъруза. Ўзароалмашинувчанлик мазмуни. Режа: Ўзароалмашувчанлик тушунчаси ва уни ахамияти. Ўзароалмашувчанлик турлари

Haqiqiy ōlcham – ruxsat natijasida aniqlangan qiymat. Chеkli ōlchamlar dеb,

etilgan xatolik bilan ōlchash

ikkita chеkli yōl qōyilgan

ōlchamlarga aytiladi: katta chekli o’lcham va kichik chekli o’lcham

3. Og’ishlar tushunchasi. Joizlik, joizlik maydoni.

Og’ish —chekli yoki haqiqiy ōlcham va nominal

ōlchamning algebraik ayirmasi.

Haqiqiy og’ish —haqiqiy ōlcham va nominal ōlchamning algebraik ayirmasi.

Chekli og’ish — chekli ōlcham va tegishli nominal

ōlchamning algebraik ayirmasi.

ЕS, EI – o’lchamning yuqori va pastki o’g’ishlar (teshik uchun)

es, ei – o’lchamning yuqori va pastki o’g’ishlarvallar (val uchun)

ЕS = Dmax – Dн es = dmax – dн EI = Dmin – Dн; ei = dmin – 8dн

Og’ishlar musbat, manfiy yoki nolga teng bōlishi mumkin

9

Dн

Dmin

Dmax

ES

EI

dн

dmax

dmin

es

ei

Joizlik IТ - — chekli ōlchamlarning yoki yuqorgi va pastki og’ishlarning ayirmasi International tolerance; (TD,Td).

TD = Dmax – Dmin = (Dmax – Dn) - (Dmin – Dn) = ES - EI; Td = dmax – dmin = (dmax – dn) - (dmin – dn) = es – ei;

Standart joizlik IT — joizlik va ōtqazishlar tizimida qabul

qilingan barcha joizliklar.