3- mavzu: Traktor va avtomobillarni yurish qismi, boshqarish mexanizmlari va ish jihozlari Reja

keladi (1.24-rasm). 
 
 
 
 
4.6-rasm. 
Qo’sh 
g’ildiraklar 
orasidagi 
tuproqning ziChlanishi. 
 
 
Tuproq ziChlanishini kamaytirish uchun quyidagilarga alohida e’tibor berish 
kerak: 
1)
Tuproqning ziChlanishi asosan texnikalarni daladagi harakati bilan bog’liq 
bo’lganligi uchun iloji boriCha dalaga kam va tejamli kirish, qurama (kompleks) 
agregatlar bilan o’tkazish; 
2)
Tuproqning qayta ziChlanishining 80% texnikani ekishdan oldin birinchi 
o’tishida hosil bo’lishini hisobga olib, ekishdan oldin tuproqqa ishlov berish 
ishlarini mumkin qadar yyengil traktorlar bilan bajarish; 
3)
G’ildirakli traktorning orqa g’ildiraklari keyin maxsus iz yumshatgiChlar 
o’rnatish va izlarni 30 sm Chuqurlikda yumshatish; 
4)
Tuproqqa ekishdan oldin ishlov berishda uning namlilik darajasi va traktor 
shinasining protektorlarini holatiga alohida e’tibor qaratish kerak. Chunki tuproqda 
namlik darajasi me’yoridan ortiq bo’lsa, shinalar tuproq bilan yetarliCha ilashmaydi 
va g’ildiraklar shataksiraydi va tuproq ziChlanadi.

---

Tavsiyaviy xulosa:
Tuproqqa ishlov berishda iloji boriCha zanjirli yoki yyengil 
g’ildirakli traktorlar bilan bir neCha agrotexnik tadbirlarni bir - biriga qo’shib olib 
borish mumkin bo’lgan agregatlardan foydalanish maqsadga muvofiq bo’ladi
3.3. Ish uskunalarining vazifasi va asosiy qismlari. Gidravlik o’rnatish 
sistemasi
. 
Traktorning qishloq xo’jalik mashina va qurollarini birlashtiradigan hamda 
ularni harakatga keltiradigan qismi uning ish uskunalari deb ataladi. Traktorning ish 
uskunalari: gidravlik o’rnatish sistemasi, tirkash moslamasi, quvvat olish vali va 
yuritma shkividan iborat. Gidravlik o’rnatish sistemasi, traktorga o’rnatilgan qishloq 
xo’jalik mashina va qurollarini biriktirish, ularni ish holatdan transport holatga va 
aksinCha hamda belgilangan holatda saqlab turish uchun xizmat qiladi. O’rnatma 
mashina tirkalma mashinalarga nisbatan qator afzalliklarga ega, ChunonChi: 
o’rnatma mashinalarning yurish qismi va boshqarish mexanizmlari bo’lmasligi 
tufayli vazni yyengilroq bo’ladi: ularni harakatga keltirish uchun ozroq quvvat talab 
etiladi; dalada burilish polosalari torroq qoldiriladi; ko’pchilik agregatlarda uni 
traktorChi o’zi boshqaradi; traktorning massasi oshib, tirmashib yurish kuchi oshadi.
Gidravlik o’rnatish sistemasi gidravlik yuritma va o’rnatish mexanizmidan 
iborat. Gidravlik yuritma: moy baki, moy nasosi, taqsimlagiCh va kuch silindridan 
iborat bo’lib, ular truboprovodlar bilan bir-biriga ulangan, Dvigatel quvvatining bir 
qismini kuch silindriga uzatadi. Moy bakida moy zaxirasi saqlanadi. Unga motor 
moyi quyiladi. Bakning quyish bo’g’zi ichida moy filьtri, moy nasosiga moy 
uzatadigan va taqsimlagiChdan moy qaytib keladigan trubalar bor. Moy nasosi 
bakdagi moyni so’rib olib taqsimlagiChga yuqori bosimda 10 - 14 MPa da yuboradi. 
Bu shesternali nasos Dvigatel tirsakli validan harakatga keltiriladi. TaqsimlagiCh 
moy nasosidan beradigan moyni kuch silindrining tegishli bo’shliqlariga yuborib 
gidravlik o’rnatish sistemasining ishini boshqaradi.
Kuch silindri suyuqlik (moy) oqimining energiyasini silindr korpusiga 
nisbatan ilgarilanma harakat etuvChi, porshenning mexanik energiyasiga 
aylantiruvChi gidravlik dvigateldir.Asosiy va Chiqarma kuch silindrlari bo’ladi. 
Asosiy silindr o’rnatish mexanizmiga, Chiqarma silindrlar gidrofikatsiya qilingan 
mashina ish organlariga o’rnatiladi. Ular katta-kichikligiga, porshenning ish yo’li va 
yuk ko’tarish qobiliyatiga ko’ra bir-biridan farq qiladi. Kuch silindri korpus, 
qopqoq, shtokli porshenь va CheklovChi klapanli kanallardan iborat.
Porshenь shtogi yuqorigi qopqoqdan Chiqarilib, uning uchidagi barmog’i 
o’rnatish mexanizmining riChagiga biriktiriladi. SHtokdagi tirgakni surib qo’yish 
bilan o’rnatilgan mashina ish organlarining ishlash Chuqurligi Cheklanadi.

---

O’rnatish mexanizmi traktorga o’rnatma va tirkalma mashinalarni biriktirish, 
ish holatiga rostlash, ish holatiga tushirish va transport holatiga ko’tarish uchun 
xizmat qiladi. Bu mexanizm traktorning orqasiga (ba’zan oldiga) joylashtirilgan 
riChagli 2 yoki 3 nuqtali sistemadan iborat. O’rnatish mexanizmi: burilish riChagi, 
ko’tarish riChagi, yuqorigi va pastgi tortqilar, burilish vali va paski o’qdan iborat. 
O’rnatish mexanizmi taqsimlagiCh orqali boshqarilib ko’tarish, tushirish, neytral va 
erkin holatga o’rnatiladi. Pastgi tortqilarni traktorga biriktirilishiga qarab o’rnatish 
mexanizmi ikki va uch nuqtali sxemada sozlanishi mumkin. Ikki nuqtali sxemada 
pastgi tortqilarning uchlari bir-biriga yaqinlashtirilib, sharnir holida biriktiriladi. 
Mashina traktor ostoviga ikki nuqta orqali tayanadi va traktorning ko’ndalananiga 
siljiy oladi. Bu sxema yer haydashda qo’llaniladi. Uch nuqtali sxemada pastgi 
tortqilarning oldingi uchi pastgi ukning uchlariga kerib o’rnatiladi. Bu holda 
o’rnatilgan mashina traktor ostoviga uch nuqta bilan tiraladi. Bu sxemada seyalka, 
kulьtivator va borona kabi ishlaydigan ya’ni, keng va to’g’ri Chiziqli harakat 
qiladigan o’rnatma qurollar ishlatilganda qo’llaniladi. Ular ish vaqtida yoniga 
tebranmaydilar.