3 -mavzu. Fanda ijod qilish Ijodiyot nima ?

Kashf qilish va ixtro o’rtasida qandey farq bor ?

Yangilikni ochish, yaratish xarakteriga qarab kashfiyot va ixtironi farqlaydilar. Biror narsa kashf qilinganda oldin ma’lum bo‘lmagan ob’ektlar, xossalar ochiladi. Agarda fanda nazariy g‘oyalar va tasavvurlar rivojlangan holatda bo‘lsa, unda yangi ochilgan hodisa tadqiqot ob’ektiga aylanadi va ma’lum vaqt oralig‘ida uning mohiyati tushuntiriladi. Lekin, har doim shunday bo‘lavermaydi.
Niderlandiya olimi Levenguk (1632-1723) birnchi marta o‘zi ixtiro qilgan mikroskopda hujayralarni kuzatdi. Vaholanki, hujayrani biologik mohiyatini tushuntiradigan nazariya faqat XIX asrda nemis biologi T.Shvann tomonidan ishlab chiqildi. Shu o‘rinda aytish kerakki, Shvanni o‘zi ham 1836 yilda me’da shirasi tarkibida pepsin moddasi borligini kashf qildi.Bu moddaning kimyoviy strukturasi va funksiyasi XX asrda aniqlandi va tushuntirib berildi. Ixtiro bevosita bunyodkorlikka olib keladigan ijoddir. Insoniyat yaratgan sun’iy (madaniy) muhitdagi barcha narsalar o‘z vaqtida qilingan ixtirolarning natijasidir.
Ixtiro shunday ijodki, unda mavjud bilimlar, nazariyalar asosida tabiiy narsa va hodisalardagi modda, energiya va shaklni maqsadga muvofiq ravishda o‘zgartirish yo‘li bilan u yoki bu funksiyani bajaradigan buyumlar, asbob uskunalar, moslamalar va texnologiyalar yaratiladi. Ilmiy tadqiqot sohasida ixtiro yangi eksperimental uskunalar, izlanish vositalari va usullar, modellar va laboratoriyalarni yaratishda namoyon bo‘ladi.

6. 
   Muomoni qo’yishga ijodiyot qanday namoyon bo’ladi ?
   

Muammo tadqiqot ob’ektiga berilgan savoldir. Motivatsiyaga asoslangan ruhiy ko‘rsatma tadqiqot energiyasini kashf qilish ufqi tomon yo‘naltiradi. Izlanish jarayonida ijod qilinadi, muammo hal etiladi, yangi tasavvur, tushuncha yoki nazariy xulosa hosil bo‘ladi.
Muammo bilan tanishishdan oldin izlanuvchi tadqiqot yo‘nalishi va mavzuni tanlaydi. Mavzuda muammoning mazmuni mujassamlangan («shifrlangan») bo‘ladi. Muammoning mazmuni esa tadqiqot predmetini tashkil qiladi. Tabiiy-ki, tanlangan yo‘nalish va mavzu bo‘yicha tadqiqotchi zamon darajasidagi bilimga ega bo‘lishi kerak. Bu ilmiy ijod qilish uchun zarur bo‘lgan minumum va ayni paytda, metodologik talabdir.

7.