3- bob. Ms excelda matematik masalalarni yechish

2.2 Matematik  shakllarni tasvirlash. 

Jadvalga  formulani  qo‟yish  uchun  uni  kerakli    yacheykaga  kiritish 

kerak.Formulalarni  ham  boshqa  ma‟lumotlar  singari  o‟zgartirish,  o‟chirish, 

saralash,ulardan  nusxa  olish, va o‟chirish mumkin.Formuladagi  arifmetik  amallar 

sonli  qiymaqtlarni  hisoblashda,  maxsus  funksiyalar  matnlarni  qayta  ishlashda  

hamda yacheykadagi boshqa qiymatlarni hisoblashda ishlatiladi. 

Sonlar  va  matnlar.Formuladagi  hisoblashlarda  qatnashayotgan    sonlar  va 

matnlar  boshqa  yacheykalarda    joylashgan  bo‟lishi  mumkin.Masalan,Excel 

boshlang‟ich  ma‟lumotlar o‟zgartirilsa,  formulalarni  qayta  hisoblab chiqadi. 

 Formulalar quyidagi elementlardan  ixtiyoriysini  o‟z ichiga olishi mumkin. 

-Operatorlar.  Bittadan    oshiq    operatordan  tuzilgan    formulani  tuzishda  

Excel    bu  operatorlarni  tahlil  qiladi..Buynda  standart  matematik  qoidalarga 

asoslanadi.Excelda  formulalarni  hisoblash  va    bajarish  quyidagi  tartibda  amalga 

oshiriladi:  Birinchi  bo‟lib  qavs  ichidagi  ifodalar  qarab  chiqiladi.  Undan  keyin 

amallar bajarish tartibi  saqlangan holda  operatorlar  bajariladi.  Agar  formulalarda  

---

 

27 

bir xil tartibli bir necha  operatorlar bo‟lsa , ular ketma-ket  chapdan o‟ngga qarab 

bajariladi. 

Quyidagi jadvalda  formulalarda qo‟llaniladigan  operatorlarning bajarilish tartibi 

ko‟rsatilgan. 

 

Belgilar 

Operatorlar 

Bajarilish tartibi 

           ^ 

Darajaga ko‟tarish 

1 

            * 

Ko‟paytirish 

2 

            / 

Bo‟lish 

2 

           + 

Qo‟shish 

3 

            - 

Ayirish 

3 

            & 

 Konkatenatsiya 

4 

              = 

Tenglik 

5 

            > 

Katta  

5 

           < 

kichik 

5 

 

Agar  formula    yacheykaga  kiritilsa,  unda  yacheykada    kiritilgan  formula  

asosidagi  hisob-kitob  natijasi  ko‟rinadi.  Lekin  formulaning  o‟zi  tegishli  qator 

faollashtirilsa,  formulalar  qatori  paydo  bo‟ladi.  Formulalar  har  doim  “=  ” 

belgisidan  boshlanadi.Ushbu  belgi  yordamida    Excel    matn  va  formulalarni 

farqlaydi. 

Yacheykaga formulalar kiritishning ikkita usuli mavjud: 

1.  Formulani  klaviatura orqali kiritish: ”=” belgisini qo‟yib, keyin formulalar 

kiritiladi.Kiritish  paytida  ham  belgilar  formulalar  qatorida  ham  faollashgan  

yacheykada  paydo  bo‟ladi.  Formulalarni  kiritishda  odatda  tahrirlash 

tugmachasidan foydalanish mumkin. 

2.  Yacheykalar  manzilini  yo‟lini  ko‟rsatish  yo‟li  bilan  kiritish.Bu  usulda  ham 

formulalar                            klaviatura    orqali  kiritish  amalgam  oshiriladi,lekin 

kamroq  foydalangan  holda.Ushbu  usulda  yacheykalar  manzilinikiritish 

---

 

28 

o‟rniga  ular  ko‟rsatiladi  xolos.Masalan,  A3  yacheykaga  =A1+A2kiritish 

uchun quyidagialarni bajarish kerak. 

- Jadval kursori A3 yacheykaga o‟takaziladi. 

-    “=”  belgisi  kiritiladi.Formulalar  qatori  yonida  “kiritish”  (ввод)  yozuvi  paydo 

bo‟ladi. 

-sichqoncha ko‟rsatkichi A1 yacheykaga olib boriladi va chap tugmachasi bosiladi. 

Natijada  yacheyka  ajratib  ko‟rsatiladi,  ya‟ni  uning  atrofida  harakatlantiruvchi 

ramka  paydo  bo‟ladi..A3  yacheyka  qatorida  –A1  yacheyka  manzili  ko‟rsatiladi. 

Holat qatorida esa  “укажите” yozuvi paydo bo‟ladi: ”+” belgisi kiritiladi.Natijada 

harakatlanuvchi rom yo‟qolib, yana “ввод” so‟zi chiqadi. 

Sichqoncha  ko‟rsatkichi  A2  yacheykaga    o‟takaziladi  va  tugmachasi  bosiladi. 

Formulaga A2 yacheyka qo‟shiladi.Enter tugmasini bosish orqali formula kiritish 

yakunlanadi.