29-umumiy o҅rta ta'lim maktabi matematika fani o`qituvchisi Qarshiyev Erkinning “Sodda aylanma jismlar” mavzusi bo`yicha

Darsning texnalogik xaritasi

Bosqich	Faoliyat
	Bajariladigan ishlar mazmuni		Metod	Vaqt
I-bosqich Tashkiliy qism	1.O`quvchilar bilan salomlashish 2.O`quvchilarning va sinfning darsga tayyorgarligini tekshirish 3. Navbatchi o`quvchining hisobatini tinglash		Suhbat	2 min
II-bosqich O`tgan mavzuni takrorlash	O`quvchilar bilan tezkor savol-javob o`tkazish, topshiriqlar bajarish		Aqliy hujum topshiriqlari	10 min
III-bosqich Yangi mavzu bayoni	Kichik guruhlarda bahs munozara o`tkazish		Tushintirish, masalalar yechish	12 min
IV-bosqich Yangi mavzuni mustahkamlash	Mavzuni tarqatma materiallar orqali mustahkamlash		Tahlil qilish, mustahkamlash	15 min
V-bosqich Dars yakuni, baholash	O`quvchilarni baholash, rag`batlantirish, xulosa		O`z-o`zini baholash	4 min
VI-bosqich Uyga vazifa berish	Keyingi mavzuga tayyorgarlik ko`rish, darslikdagi misol va masalalarni echib kelish		Og`zaki tushintirish	2 min

I-bosqich
O`qituvchi: Salom o`quvchilar
O`quvchilar: Assalomu alaykum
O`qituvchi: Sinfda hamma bormi? Hamma darsga tayyormi?
Navbatchi o`quvchi: Sinfda 30ta o’quvchidan 3 tasi yo’q,yane 90%
O`qituvchi:Aziz o`quvchilar aytingchi, 14 yanvar qanday bayram?
O`quvchilar: 14 yanvar “Vatan himoyachilar kuni”
O`qituvchi: to`g`ri, hamma tayyor bo`lsa, darsimizni boshlaymiz
II-bosqich
O`qituvchi:Aziz o`quvchilar sizlar bilan o`tgan dars yuzasidan tezkor savol-javob o`tkazamiz.
1.To’rtburchak tarifini ayting.
2.To’rtburchak turlarini ayting.
3.To’g’ri to’rtburchak, kvadrat, parallelogramm, romb, trapetsiya ta’rifini ayting.
4Trapetsiya turlari.
Darsni shiori
“Matematika aql gimnastikasi”
III- bosqich
Dars bayoni
Trapetsiya.
Ikkita tomoni parallel bo’lgan to’rtburchak trapetsiya deyiladi.


A

B

A



C

C

D

Trapetsiyaning uch turi mavjud:

B
Turli tomonli trapetsiya:Yon tomonlarini uzunligi har xil bo’lgan trapetsiya turli tomonli trapetstya deyiladi.

A

C

D


B

A
To’g’ri burchakli trapetsiya:Bir burchagi to’g’ri bo’lgan trapetsiya to’g’ri burchakli trapetsiya deyiladi.

C

D

Teng yonli trapetsiya:yon tomonlari o’zaro teng bo’lgan trapetsiya teng yonli trapetsiya deyiladi.

B

A



D

C

Trapetsiya yon tomonlarining o’rtalarini tutashtiruvchi va asoslarga parallel bo’lgan chizig trapetsiyani o’rta chizig’I deyiladi

B

A


K

L



D

C

KL-trapetsiyaning o’rta chizig’i

B

A
Trapetsiya uchidan asosga tushirilgan perpendikulyar trapetsiya baladligi deyiladi.





N

M

D

C

AM va BN - balandliklar

TENG YONLI TRAPETSIYA XOSSALARI

1. 
   Teng yonli trapetsiyaning diagonallari o’zaro teng va o’zaro bir nuqtada kesishadi.
   

B
A

o

C

D C

2. 
   Teng yonli trapetsiyaning har bir asosidagi burchaklari o’zaro teng
   

C

D

˂A=˂B, ˂D=˂C

Teorema :
Teng yonli trapetsiyaning o’tmas burchagi uchidan o’tkazilgan balandlik katta asosini uzunliklari asoslari ayrimasining yarmiga va asoslari yig’indisining yarmiga teng bo’laklarga ajratadi, ya’ni:
AP= , PD=


B C







P

F
A D

Isbot. CF AD ni o’tkazamiz. To’g’riburchakli ABP va DCF uchburchaklar teng, AB=DC shartga ko’ra, BP=CF, BC va AD parallel to’g’ri chiziqlar bo’lgani uchun AP=FD bo’ladi va BC=PF=b, AD=a.

Demak, AP=FD= = ,
PD=AD-AP=a- = .
Teorema isbotla
Masala.
Teng yonli trapetsiyaning burchaklaridan biri 60˚ ga, yon tomoni 24 sm ga. Asoslarini yig’indisi 43 sm gat eng, Trapetsiyaning asoslarini toping?
˂C=60˚
A B AD=BC=24 sm
AB+DC=46 sm

P
D C AB=? DC=?
Yechish.
PC=BC/2=24/2=12 sm
DC=AB+2PC,
AB+AB+2PC=46 sm
2AB=46-2×12
2AB=22, AB=11 sm, DC=11+2×12,
DC=35 sm. Javob: DC=35 sm, AB=11 sm.
IV-bosqich
Darsni mustahkamlash
1.Burchak A 110 gradus, trapetsiyani qolgan burchaklarini toping.
2.Trapetsiyani balandligi deb nimaga aytiladi?
3.Teng yonli trapetsiya
4.Teng yonli trapetsiya xosssalari 5.Yenn diagrammasi