29-umumiy o҅rta ta'lim maktabi matematika fani o`qituvchisi Qarshiyev Erkinning “Sodda aylanma jismlar” mavzusi bo`yicha

Teorema. Parallelogrammning diagnallari kesishadi va kesishish nuqtasida teng ikkiga bo’linadi.

3-masala.
Y

X

Parallelogrammning bir tomonini X deb belgilasak.

Parallelogrammning ikkinchi tomonini Y deb belgilash kiritib olamiz.
Bu belgilashlardan keyin quyidagi sistemani tuzamiz .
X+Y=20
X-Y=12 2Y=8 Y= 4
2X=32 X=16 Demak, parallelogrammning bir t
omoni 4 sm ikkinchi tomoni esa 16 sm ekan.
4-masala.

C

B



D

A


Parallelogrammning bir burchagi li bo’lgandan so’ng boshqa burchaklari ham li burchak bo’lishadi. Demak, parallelogrammning burchaklarining hammasi , , , bo’lar ekan.
2-teorema.Parallelogrammning diagnallari kesishadi va kesishish nuqtasidan teng ikkiga bo’linadi.
Endi biz sizlar bilan misollarni yana mustahkamlaymiz.
III-bosqich.
Masala 1.


F

C

B
ABCD parallelogram tomonlarining o’rtalari mos ravishda E,F,M va N bo’lsin ,ya’ni AE=EB=CM=MD va BF=FC=AN=ND

E


M
EFMN to’rtburchak parallelogram

D

A

N

ekanini isbot qilamiz uchun

chunki EB=MD ,BF=ND (yasashga ko’ra)
va (parallelogrammning qarama-qarshi
burchaklari ),bundan EF=MN ,xuddi shuningdek, ,bundan EN=FM .
EFMN to’rtburchakning qarama-qarshi tomonlari juft-jufti bilan teng,demak,parallelogrammdir.
Masala 2.

C

B
ABCD to’rtburchakda + bo’ladi.SHuning uchun


A
dan ABIIDC ga kelib chiqadi.

D
ABCD to’rtburchakning
Qarama –qarshi tomonlari juft-
Jufti bilan parallel,demak, u ta’rifga ko’ra parallelogrammdir.
Masala 3.
ABPC to’rtburchakda O nuqta BC va AP diagnallarning kesishish nuqtasi

P

B
Hamda BO=CO

O
(shartga ko’ra)

A


C

Va AO=OP (yasashga ko’ra) parallelogrammning 2- alomatiga ko’ra ABPC to’rtburchak –parallelogrammdir.

IV-bosqich.
1-guruh sardoriga quyidagi savol tushdi.Ikkita ABCD va ABEF parallrlogrammni yasang.CEFD to’rtburchakning parallelogram m ekanligini isbot qiling.
2-guruh sardoriga ABCD parallelogram AP=CN Isbot qilish kerak. PBND –parallelogramm.

1. 
   Guruh sardorining javobi quyidagiccha bo’ldi.
   

E

B

C

B


F

A

D

A



E


F
ABCD parallelogram bilan
ABEF parallelogramm o’xshashdir
CEFD to’rtburchagimiz
Parallelogrammning hamma

C

D
Shartlariga javob beradi
Ya’ni,CEIIED ga paralleldi C burchak Fburchaklar tengdir E burchak D burchagimizga tengdir.uning diagnallari to’rtburchakni teng ikkiga bo’ladi.
Demak,CEFD to’rtburchagimiz parallelogram m bo’lar ekan.

C

B
2-guruh sardorining javobi.

N

P

D

A

ABCD parallelogrammdan PD vaBN kesmalar o’tkazaylik. tengligidan PBDN parallelogrammimiz hosil bo’ladi PBDN parallelogrammning hamma alomatlariga javob beradi. PBDN parallrlogramm ekan.

V-bosqich.
Har qaysi guruh o’quvchilari darsga yaxshi tayorgarlik ko’rib kelishibdi.O’quvchilarning baholari har qaysisiniki teng deb baholandi va mukofatlandi. VI-bosqich
.Uyga vazifa qilib 18-betdagi 56-57 masalalarni yechib kelasiz va alomatlarni yoddan isboti bilan aytasiz.
Xulosa.
Xulosa qilib shuni aytish joizki o’quvchilarim bu mavzuni yanada chuqquroq bilimga ega bo’lishingiz uchun yanada ko’proq izlanish va o’z ustida izlanishlar bajarilishi kerak. Bu mavzuni o’rgan gach sizning bilimingiz yanada yaxshiroq o’sadi va kengroq tushunchaga ega bo’lasiz,kelajakda ham bu olgan bilimingiz teran fikringiz juda ham ko’p marotaba as qotadi. Umid qilamanki kelajakda har biringiz komil inson va yutuk yaratuvchanlikka boy kishi egasi bo’lib yetishasiz

Foydalangan adabiyotlar:

1) 8-sinf geometriya darslikA.A.Rahimqoriyev. Barcha huquqlar himoya qilingan 2006-2010 yil
2)Alimov.SH,O, Xolmuhammedov,O,R.Kolyagin, Y.M.Sidorov,Y.U SHabunin,M.I 7-sinf uchun qo’llanma.
Toshkent “O’qituvchi”,2000-yil.
3) Brkboyeva N.U.Levenberg, L.Girfanova, K.M.Zayniddinov.M.A.Yangiboyeva ,E.Ahmedov .M Adambekova.G , M
Matematika 4- sinf Toshkent “O’qituvchi”.2001 yil.
4)Alimov.SH.A,Holmuxammedov.O,R.,Kolyagin,Y.M.Sidorov,Y.U.SHabunin,M.
Algebra 8-sinf qo’llanma Toshkent “O’qituvchi”, 2001 yil.