29-mashg’ulot: Sho’r yuvish rejasini tuzish

29-mashg’ulot: Sho’r yuvish rejasini tuzish.
Xo’jalikda mehnat resurslaridan to’g’ri foydalanish hamda tuproqlar sho’rini sifatli qilib yuvishni taminlash maqsadida sho’r yuvish rejasini o’rganish ishning maqsadidir.
Sho’r yuvish ishlarini rejalashtirish uchun, birinchi navbatda har yili kuzda xo’jalik xududida maxsus tekshirish ishlari o’tkazilib, bunda sho’rlangan maydonlarning hajmi sho’rlanganlik darajasiga ko’ra aniqlanadi. Sho’r yuvish samaradorligiga sizot suvlarining joylashish chuqurligi va minerallashganlik darajasi katta ta’sir etishi sababli, ularning tavsifi berilishi kerak. Tuproqning tuzlari va mexarik tarkiblarini hisobga olgan holda sho’r yuvish soni va me’yorlari belgilanadi.
19-jadval
Sho’rlangan maydonlarning hajmi, sho’r yuvish soni va me’yorlari

Tuproqlar	Maydoni, ga	Sho’r yuvish- ning umumiy me’yori, m^3/ga	Sho’r yuvish soni	Sho’r yuvish- ning o’rtacha me’yori,/ga
Sug’oriladigan yerlar
Kuchsiz sho’rlangan	82	2000	1	2000
O’rtacha sho’rlangan	46	4000	2	2000
Kuchli sho’rlangan	18	6000	3	2000
O’zlashtirilgan yerlar
O’rtacha sho’rlangan	24	8000	4	2000
Sho’rxok	8	14000	7	2000

Keyingi navbatda brigadalar bo’yicha sho’rlangan tuproqlar maydoni ko’rsatilib, ularning hajmi sug’oriladigan – gektar hisobida aniqlanadi (24-jadval).
Sho’ri yuviladigan maydon hajmini sug’oriladigan gektar hisobida aniqlash uchun, uni sho’r yuvish soniga ko’paytirish zarur. Masalan: 1 brigadada hammasi bo’lib 28 ga sho’rlangan yer bo’lib, uning 15 gektari kuchsiz sho’rlangan, 9 gektari o’rtacha va 4 gektari kuchli sho’rlangan bo’lsin. Ularni tegishli ravishda sho’r yuviladigan maydonlar hajmini sug’oriladigan gektar hisobida aniqlaymiz. 15x1+9x2+4x3=45 sug’-ga. Shu usulda boshqa brigadalar bo’yicha ham hisoblashlar o’tkazilib jamlash yo’li bilan xo’jalikdagi sho’ri yuviladigan maydonlar hajmi sug’oriladigan gektarlarda aniqlanadi.
So’ng esa sho’ri yuviladigan maydonlar dekadalar bo’yicha taqsimlanib chiqiladi. Sho’r yuvishni eng qulay o’tkazish mudatti bu kuz va erta qish oylaridir (oktyabr, noyabr, dekabr).
Sho’ri yuviladigan maydonlar sharoitiga ko’ra har kuni har bir sug’oriladigan gektarga 1-2 tadan suvchi ajratiladi. Sho’r yuvish rejasida yuviladigan maydonlarga qaysi sug’orish tarmog’idan suv berilishi ham ko’rsatiladi. Kanallardan suvni deyarli bir hil miqdorga yetkazib turish uchun brigadalar va xo’jalik bo’yicha sho’ri yuviladigan maydonlar hajmi dekadalar bo’yicha iloji boricha teng taqsimlanishi kerak.
20-jadval