28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari

Balans. 
( to’rtinchi operatsiyadan so’ng ) 
 
 
 
5 - jadval 
№ 
Aktiv 
Summa,so’m  № 
Passiv 
Summa 
1. 
2. 
3. 
4. 
 
5. 
 
Asosiy vositalar  
Materiallar  
Kassa  
Hisob-kitob          
schyoti 
(50000-
40000) 
Debitorlar  
  400000 
  245000   
  200 
   
   10000 
 
   5000 
1. 
2. 
3. 
 
4. 
 
Ustav kapitali 
Foyda 
Bankning  qisqa  muddatli 
kreditlari  (200000-40000) 
Mol  yetkazib  beruvchilar 
va 
pudratchilar 
bilan 
hisob-kitoblar 
335000 
5000 
 
200000 
 
 
160200 
 
Balans
 
660200
 
 
Balans
 
660200
 
 
 
Yuqorida  ko’rsatilgan  operatsiyalar  balansda  sodir  bo’lishi 
kuzatiladigan  o’zgarishlarni  o’zida  mujassamlashtirgandir  (balansning  tub 
o’zgarishlari). 
 
Ko’rib  chiqilgan  oldingi  ikkita  operatsiyada  balansning  faqat  aktiv 
yoki    faqat  passivida  o’zgarish  yuz  berib,  unda  bir  moddaning  ikkinchi  bir 
moddaga qiymat jihatdan qayta guruhlanishi sodir bo’ladi. Lekin balansning 
aktiv va passiv tomonlaridagi summalari o’zgarmasdan qoladi. Bu birinchi va 
ikkinchi  tipdagi o’zgarishlardir.  
Qolgan  operatsiyalar  balansning  aktiv 
va  passiv  tomonlaridagi  moddalarga  ta’siri  qiladi.  Bunda  ikkala  moddaning 
ko’payishi  (3-operatsiya)  yoki  kamayishi  (4-  operatsiya)  yuz  beradi. 
Balansning jami esa, mos ravishda ko’payadi yoki kamayadi. Bu balansning 
uchinchi va to’rtinchi tip o’zgarishlari deyiladi.     
Balansning xo’jalik operatsiyalari tahsirida o’zgarishlari 
1-tip  o’zgarish.  Balansning  aktivida  sodir  bo’lib  balansning  jami 
o’zgarmaydi. 
2-tip  o’zgarish.  Balansning  passivida  sodir  bo’lib  balansning  jami 
o’zgarmaydi. 
3-  tip  o’zgarish  Balansning  aktiv  va  passivida  sodir  bo’lib,  balansning  jami 
ortadi. 
4-tip  o’zgarish.  Balansning  aktiv  va  passivida  sodir  bo’lib,  balansning  jami 
kamayadi. 
 

---

 
9 
 
 
 
 
 
 
                                     BALANS                           6- jadval 
Aktiv 
passiv 
ko’payishi 
Kamayishi 
kamayishi 
ko’payishi 
                                  
                               I tip                                                        II tip 
III tip 
 
IV tip