27-Qorovullik xizmati va uning tashkil etilishi. Qorovul va uning tarkibi

33-Kuzatish uchun joy tanlash. Ko’rinish cheklangan sharoitda joy va joydagi predmetlarni o’rganish.
Joy va dushman razvedkasini olib borish uchun askar kuzatuvchi qilib tayinlanishi va kuzatish posti tarkibida harakatlanishi mumkin. Kuzatish posti yashirincha jihozlanadi, niqoblanadi va dushmanni kuzatish uchun kerak bo‘lgan barcha vositalar bilan ta’minlanadi. Kuzatish punkti uchun joy, joyni va dushmanning postdagi predmetlarini, o‘z qo‘shinlari harakati ko‘rsatilgan polosada imkon qadar, uzoqlikdan kuzatish imkonini ta’minlashi kerak. Odatda, kuzatish uchun polosa dushmanni razvedka qilishdan tashqari, o‘z qo‘shinlari harakatini kuzatib borish; sektor faqat dushmanni va o‘ta kesishgan sharoitli joyni kuzatish uchun belgilanadi. Kuzatuv postida okopda, transheyada, snaryad (bomba) portlagan chuqur maxsus jihozlangan inshootda, jangovar mashinada yoki kuzatish qulay bo‘lgan joyda bo‘lishi mumkin. Kompas — ufq (gorizont) tomonlarni to‘g‘ri aniqlash uchun kerak. Yirik masshtabli xarita — 1:25000, 1:50000 unga kuzatuv posti shartli belgisining kuzatuv sektorini, dushman paydo bo‘lib qoladigan yo‘nalishni, dushman mudofaasining old chegarasini, uning o‘t ochish vositalari joylashuvi va boshqalarni chizish uchun ishlatiladi. Durbin — bu kuzatish vositasi bo‘lib, uning yordamida joy va dushmanni kuzatuvchi kuzatadi. Durbinning optika tizimi shunday qurilganki, undan kuzatilganda barcha predmetlar haqiqiy joylashuvchidan 2 dan 15 marotabagacha yaqin masofaga keltiriladi. Kuzatish jurnali — kuzatish natijalari haqida barcha ma’lumotlarni kiritishga mo‘ljallangan. Soat — aniq vaqtni bilish uchun foydalaniladi. Òelefon (radiostansiya) — komandir bilan aloqa bog‘lab turish hamda kuzatuv natijalarini yuborish uchun foydalaniladi. Ofitser chizg‘ichi va qalami — xaritada ishlash uchun mo‘ljallangan. Kuzatuv punkti 64-rasmda ko‘rsatilgandek bo‘lishi kerak. Kuzatuv posti plansheti — dala sharoitida dushman va joyni razvedka bilan kuzatuv olib borishni shaxsiy tarkibga yordam ko‘rsatishga mo‘ljallangan. Ko‘rinish cheklangan sharoitda joy va joydagi predmetlarni o‘rganish Joy va joydagi predmetlarni kuzatish uchun qulay bo‘lgan qoidaga ko‘ra, kuzatish postidan kuzatib o‘rganiladi. Eng avvalo, joyni to‘g‘ri o‘rganish uchun uning chizmasini tuzish kerak. Unga kuzatuv postining joyi, o‘z qo‘shinlari va dushmanning old marrasi chizilib, oriyentirlar belgilanadi hamda ulargacha bo‘lgan masofa aniqlanadi. Joy chizmasida shimol yo‘nalishi ko‘rsatilgan strelka chiziladi. Kuzatish qulayligi uchun kuzatish sektori ichkariga qarata 2—3 zonaga bo‘linishi kerak (yaqini 400—800 m.gacha va uzog‘i odam ko‘zi ko‘rishi chegarasigacha). Zonalar chegarasi, odatda, oriyentir yoki joydagi predmetlar bilan belgilanadi. Kuzatish yaqin zonadan o‘ngdan chapga shartli belgilangan marralar bo‘yicha o‘zidan ichkariga qarab, joyni va joydagi predmetlarni birma-bir kuzatib chiqish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Joyning ochiq uchastkalari tezroq ko‘rib chiqiladi, yopiqlari esa aniqroq kuzatiladi. 69-rasm. Daraxtdan foydalanib, joyni kuzatish. Barcha ko‘rgan va aniqlaganlarni kuzatuvchi kuzatuvni to‘xtatmasdan komandirga bildiradi. Bildiruvda kuzatuvchi oriyentirni va undan qancha uzoqlikda (o‘ngda, chapda, yaqinda, uzoqda) nima payqaganini aytadi, masalan, «ikkinchi oriyentir — chapga 50, yaqinga — 100, sariq buta yonida dushmanning kuzatuv punkti». Bularni u telefonda yoki radiostansiya orqali uzatadi. Òunda kuzatishni olib borish, ayniqsa, mushkul. Shuni yodda saqlash kerakki, tog‘da yuqoridan pastni ko‘rish, pastdan yuqorini kuzatishdan ko‘ra qiyin. Shuning uchun kuzatish punkti joyi dara va past joylarda tanlanadi, chunki u yerdan dushmanni tezroq topish mumkin. Oriyentirlar sifatida joyda kontur chiziqlariga ega bo‘lgan predmetlar tanlanadi. Òun sharoitida kuzatish tungi ko‘rish asboblari yoki ko‘z yordamida olib boriladi.