ЭНГ ЯХШИ ЎРГАНИШ — ТАҚЛИД ҚИЛИШДИР Европада бошқа инсонларга тақлид қилишни унчалик ёқтиришмайди. Улар бошқаларга кўр-кўрона тақлид қилиш ўрнига ўзининг индивидуал қирраларини намойиш қилишади. Агар бир инсонни ёқтиришмаса улар «у анави қилиғини фалон инсондан ўғирлаган» дейишади. Кўпчилик ғилдиракни мустақил ихтиро қилишни фахрли иш деб билади. Устига-устак, ҳамма нарсага ўз ақли воситасида эришганидан ғурурланишади. Бироқ куни келиб ғилдиракни миллионинчи марта ихтиро қилиш инсониятнинг маъдасига тегади-ку! Ахир бундан заррача ҳам фойда йўқ-ку?!
Албатта, ҳар биримиз ўзимизнинг такрорланмас ва уникал эканлигимизни исботлаб қўйгимиз келади. Гап фақат бу сифатларни қайси соҳада намоён қилишга боғлиқ. Ёш болалар атрофдагиларининг юриш-туришидан нусха олишади. Бунинг ҳисобига улар тезроқ ўрганишади ва келгуси ҳаётлари асосини белгилаб олишади. Худди шунингдек, биз ҳам ўз такомиллашувимиз асоси сифатида муваффақиятли инсонларнинг тажрибасини ўзлаштиришимиз лозим. Инсон ўз ҳаётини ўзгалар муваффақияти пойдеворида барпо этса бу унинг ақллилигидан далолат беради. Гигантларнинг елкасида туриб жуда узоқни кўриш мумкин.
Олдинги усталарнинг тажрибасидан фойдаланмасликка ҳаракат билимсизлик нишонасидир. Индивидуаллик олдинги авлод тажрибалари пойдеворида янада яхшироқ ривожланади. Бу сизга янада юқорироқ чўққиларни забт этишда кўмак беради. Ахир Моцартгача ҳам композиторлар бўлишган, лекин у улардан кўпроқ нарса ўрганган. Бу эса унга келгусида доҳиёна мусиқалар яратишда сира халақит бермаган.
АМАЛИЙ МАШҚЛАР Мен бугундан ўз фаолият доирамда муваффақиятли инсонлар тажрибасидан фойдаланишга ҳаракат қиламан. Бунинг учун менга қуйидагилар зарур бўлади:
1. Мен ўз соҳамда ўтмишда қозонилган фундаментал муваффақиятлар ҳақида маълумот тўплайман ва ўз ишимда қандай жиҳатлар билан қуролланганимни текшириб кўраман. Мен ҳозирча ўзимда етишмаётган кўникмаларнинг ёзма режасини тузиб чиқаман ва ўз соҳамда юқорироқ муваффақиятга эришган инсон ёрдамида таҳлил қиламан.
2. Мен ўз ҳаётимнинг бирор соҳасида «ўсмирлик» даврида эканлигим ёки йўғлигини текшириб кўраман. Бу менга доимий ўсишга бўлган эҳтиёжларимга халақит бериши мумкин. Мен кейинги ўқиш ва ўрганишга бўлган қобилиятимни тиклашга бор диққатимни жалб қиламан.
3. Муаммолар пайдо бўлганда мен ўз-ўзимга аввал қандай инсонлар бундай муаммога дуч келгани ва ҳал этгани ҳақида савол бераман ҳамда ўша инсонларга учрашаман.
4. Мен ўз малакам доирасидан паст ёки юқори иш билан шуғулланаётганим ёки йўғлигини таҳлил қиламан. Бугундан бошлаб, малакам етишмаган ишлар учун мутахассис ёллайман.
Рельслар устида соатига икки юз километр тезликда учиб бораётган поездни ҳеч тўхтатишга уриниб кўрганмисиз? Агар поезднинг йўлига пишиқ ғиштлардан қалин девор ясаб тўссангиз ҳам, у қийинчиликсиз деворни тешиб ўтади. Бунинг сабаби шуки, тезликка эришган поезд кучли ҳаракатланиш импульсига эга.
Локомотивнинг қуввати минглаб от кучи билан ўлчанади. Бу эса бутун составни ҳаракатлантириш учун етарлидир. Лекин поезд тўхтаб турганда арзимас тўсиқ ҳам унинг ҳаракатланишига монелик қилади. Агар ғилдиракларидан бирининг остига тормоз бошмоғи қўйилса, локомотив ҳеч нарса қила олмайди. Барча уринишлар бекор кетади.
Ҳаракатланиш импульси бўлмас экан, компания ишларининг юришишига арзимас нарса ҳам халақит беради, импульс мавжуд экан, ҳамма нарса ўзича ҳаракатланаверади, ҳеч қандай тўсиқ ҳал этиб бўлмас муаммога айлана олмайди.
* * *
Эски одатлардан айрилиш қийин. Янги фаолият эса шунчаки ўрганилмагани биланоқ қийинчилик туғдириши мумкин. Бундай вазиятда исталган арзимас ғов ҳам мураккаб муаммоларни келтириб чиқариши мумкин. Шунинг учун зудлик билан ҳаракат импульси шакллантиришга киришинг, қанчалик тез бўлса шунчалик яхши. Сиз ҳеч қачон йўлингиздан барча тўсиқлар ва ноқулай шароитларни йўқ қила олмайсиз. Муаммолар мудом пайдо бўлаверади.
Бироқ сиз ҳаракат импульси яратиб, уларни ҳал эта оласиз. Бу қийин вазиятлар ва муаммоларни ҳал этишда асқотадиган ягона оқилона усулдир. Сиз тезликка эришишингиз билан улар сизни тўхтата олишмайди.
Корхона ёки ўз карьерангиз ривожи учун сарфлаган вақтингиз ушбу импульснинг шаклланишига ҳисса қўшади. Сизнинг ҳар қандай ҳаракатингиз уни ё оширади, ё камайтиради.
Ҳаракат импульсини ҳар қандай фаолиятнинг аввалида яратиш айниқса жуда муҳим. Бундаги ҳолат жойида турган автомобилни суриб силжитишга ўхшаб кетади. Биринчи метрлар жуда оғир бўлади. Бунинг учун бор кучингизни ишга солишингиз керак. Бироқ автомобиль юра бошлагач, анча кам куч талаб этилади.
Инсонлар қуйидаги тўрт «қопқон»дан бирига тушиб қолиб, импульс яратилишини қийинлаштириб юборишади:
«Мен уриниб кўраман».
«Аввалига ярим кучимни сарфлаб ишлайман».
«Мен сўнгги натижани мўлжаллаб ишлайман».
«Аввал мен тўғри стратегия танлаб оламан».
Қуйида эса бу тўрт таъкид нега натижага эришишни қийинлаштиришини билиб оласиз.
