26-ma’ruza To‘g‘rilagich chiqish kuchlanishini diskret rostlash usullari Reja

To‘g‘rilagich kirishida kuchlanishni rostlash. To‘g‘rilagich kirishida o‘zgaruvchan tok zanjirida kuchlanishni rostlash transformator yoki avtotransformator yordamida amalga oshiriladi, ya’ni transformatsiya koeffitsienti o‘zgartiriladi.
To‘g‘rilagich sxemasiga ulangan boshqariluvchi transformator yoki avtotransformator o‘zgaruvchan tok kuchlanishini o‘zgartirib, talab etilgan qiymatdagi to‘g‘rilangan kuchlanishni o‘rnatadi. Shuni ta’kidlab o‘tish kerakki, bunday transformatorlar katta hajmga, almashadigan va siyqanuvchi kontaktlarga ega.
To‘g‘rilagich kirishida o‘zgaruvchan tok zanjirida kuchlanishni rostlashni reostat yordamida transformatorning birlamchi yoki ikkilamchi o‘ramiga ulash yordamida ham amalga oshirish mumkin.
To‘g‘rilagich kirishida o‘zgaruvchan tok zanjirida transformatorning birlamchi o‘ramiga potentsiomatrni ketma-ket (26.2a-rasm) yoki parallel(26.2b-rasm) ulash orqali amalga oshiriladi.

26.2-rasm To‘g‘rilagich kirishida o‘zgaruvchan tok zanjirida reostat (a) va potensiometr (b) yordamida kuchlanishni rostlash sxemalari.
Bu turdagi sxemalarning kamchiligi ham to‘g‘rilagich chiqishida o‘zgarmas tok zanjirida kuchlanishni rostlash sxemalari kabi katta quvvat tushuvi bilan tavsiflanadi.
O‘zgaruvchan o‘zakli drossel yordamida kuchlanishni rostlash. Bu hollarda quvvat tushuvini kamaytirish uchun potensiometr o‘zgaruvchan o‘zakli drosselga almashtiriladi, bunda havo bo‘shlig‘ini rostlash yordamida kuchlanish qiymati o‘zgartiriladi, drosselning qiymati ham o‘zgaradi.
Induktivlikni rostlash uchun eng yaxshi natijani yordamchi o‘ramga ega bo‘lgan o‘zgarmas tok chiqaruvchi to‘yinish drossellari ta’minlaydi.
Bunday drossellarda magnitlovchi deb ataluvchi qo‘shimcha o‘ram o‘rta sterjenga o‘raladi, yon sterjenlarga esa ikkita yarim o‘ram ko‘rinishida o‘raladi. O‘zakning o‘rta sterjenidagi magnit oqimlari yon sterjenlardagi magnit oqimiga qarama-qarshi yo‘nalgan, ular hosil qilgan EYuK o‘ramda nolga teng.
26.3b-rasmdan ko‘rinib turibdiki, drosselning magnitlovchi o‘ramidagi tok qiymatining ortishi, o‘zakning magnit singdiruvchanligini kamaytiradi, shu bilan birgalikda drosselning induktivligi ham kamayadi:
(26.1)