25-topshiriq

25-topshiriq

1. Ko’pincha fe’l bilan ifodalangan, ba,zan fe’ldan boshqa ayrim so’zlar bilan ifodalangan bo’lakka boshqaruv yo’li bilan bog’lanib , uning ma’nosini to’ldirib keladigan ikkinchi darajali bo’lak to’ldiruvchi deyiladi. To’ldiruvchi o’z vazifasi va shakliga ko’ra ikki turga ajratiladi: vositasiz to’ldiruvchi vavositali to’ldiruvchi

2. Vositasiz to’ldiruvchi harakatni o’ziga qabul qilgan , harakat o’ziga bevosita o’tgan predmetni bildiradi. Shu boisdan u , odatda, o’timli fe’l bilanifodalangan bo’lakka bog’lanadi. Vositasiz to’ldiruvchi ko’pincha tushum kelishigidagi birliklar bilan ifodalanib, kimni?,nimani? , qayerni? Kabi so’roqlarga javob bo’ladi: Bolani yoshdan asra, niholni boshdan asra. Vositasiz to’ldiruvchi ikki shaklda :belgili va belgisiz shaklda ishlatiladi. Belgili vositasiz to’ldiruvchi tarkibida tushum kelishigi -ni qo’shimchasi saqlannadi: bor borini yeydi, uyatsiz orini yeydi. Belgisiz vositasiz to’lldiruvchida esa -ni affiksi qatnashmaydi: non yemoqchi bo’lsang , o’tin tashishdan erinma.

3. Vositali to’ldiruvchi bosh, qaratqich, tushum kelishiklaridan boshqa kelishikdagi birliklar hamda ko’makchili ishlatilgan birliklar bilan ifodalanadi. Vositali to’ldiruvchilarning ma’nolari va so’roqlari turlichadir. Mazkur to’ldiruvchilarni jo’nalis, o’rin-payt, chiqish kelishiklari affikslari hamda bilan , uchun, to’grisida , haqida kabiko’makchilar shakllantirib, ular kimga?, nimaga?, kimda?, nimada?, kimdan?, nimadan?, kim bilan?, nima bilan?, kim uchun? Nima uchun? Va shu kabi so’roqlarga javob bo’ladi.

4. Vositali to’ldiruvchi va vaziyat holining o’xshash holati shundaki, ularning ikkalasi ham kesimdan avval keladi. Masalan: uzoqdan daryo mavjlanib ko’rinar edi-Temirjon uning bu uyda xizmat qilishidan bexabar edi.