24-мавзу. АҲоли даромадлари ва давлатнинг ижтимоий сиёсати 1

2. Даромадлар тенгсизлиги ва унинг даражасини аниқлаш
Дунёдаги барча мамлакатлар аҳоли жон бошига тўғри келадиган ўртача даромадлар даражаси билан бир-биридан кескин фарқланади. Бу турли мамлакатлар аҳолисининг даромадлари даражаси ўртасида тенгсизлик мавжудлигини билдиради. Шу билан бирга алоҳида олинган мамлакатлар аҳолисининг турли қатлам ва гуруҳлари ўртача даромадлари даражасида ҳам фарқ мавжуд бўлади. Мамлакатнинг иқтисодий ривожланиши даражаси ҳам даромадларидаги фарқларни бартараф эта олмайди.
Лоренц эгри чизиғи
450
20
40
60
80
100
20
40
60
80
100
Аҳоли, %
Даромад, %
0
A
B
Даромадлар табақаланишини аниқлашнинг кўпроқ қўлланиладиган кўрсаткичларидан бири дицел коэффициенти ҳисобланади.

• Бу кўрсаткич 10 фоиз энг юқори таъминланган аҳоли ўртача даромадлари ва 10 фоиз энг кам таъминланганлар ўртача даромади ўртасидаги нисбатни ифодалайди. Масалан, АҚШ ва Буюк Британияда бу нисбат 13:1га, Швецияда эса 5,5:1га тенг.

Дицел коэф
10 фоиз энг юқори таъминланган аҳоли ўртача даромадлари
10 фоиз энг кам таъминланганлар ўртача даромадлари
Масалан , аҳоли даромадлари 1 млн. Доллар, аҳоли сони эса 1000 кишини ташкил этаса, у ҳолда Дц коефиценти қуйидагича бўлади.
450
20
40
60
80
100
20
40
60
80
100
Аҳоли, %
Даромад, %
Дц =
400000
10
90
5
0
50000
= 8
Лоренц эгри чизиғи
450
20
40
60
80
100
20
40
60
80
100
Аҳоли, %
Даромад, %
0
A
B
900
С
Ялпи даромаднинг аҳоли гуруҳлари ўртасида тақсимланишини тавсифлаш учун аҳоли даромадлари тенгсизлиги индекси (Жини коэффициенти) кўрсаткичи қўлланилади.
Ялпи даромаднинг аҳоли гуруҳлари ўртасида тақсимланишини тавсифлаш учун аҳоли даромадлари тенгсизлиги индекси (Жини коэффициенти) кўрсаткичи қўлланилади. Жини коэффициенти чизмадаги Лоренц эгри чизиғи билан мутлақ тенглик чизиғи ўртасидаги юзанинг 0АС учбурчак юзасига нисбати орқали аниқланади. Бу кўрсаткич қанчалик катта бўлса, (яъни 1,0 га яқинлашса) тенгсизлик шунча кучли бўлади. Жамият аъзолари даромадлари тенглашиб борганда бу кўрсаткич 0 (ноль)га интилади. Масалан, кейинги ярим аср давомида Жини индекси Буюк Британияда 0,39 дан 0,35 га қадар, АҚШда эса 0,38 дан 0,34 га қадар пасайган.
Жини коэффициенти
Жини коэффициенти