21 м a V z u iqtisodiy o’sish

 

. 

 

396 

 

ta’minlaydi.    Inson    kapitalaiga 

investitsiyalar  bu  nafaqat  rasmiy 

ta’lim  bundan  tashqari  ishdagi 

o’rganishga  ham    bog’liq.    Jismoniy  

kapitalga  investitsiyalar  kabi    inson  

kapitaliga 

investitsiyalar 

mehnat 

unumdorligi  va  foyda    tushunchalari 

uchun  muhim. Hisoblarga ko’ra 15% 

unumdorlik 

o’sishi 

odamlarning 

ta’limi  va  ko’nikmalariga  qilingan 

investitsiyalar.

 

 

Aholining    mehnat    sifati 

ko’rsatgichlaridan    biri    bu    ta’lim,  tayyorgarlik  darajasidir.  1960  yilda  AQSh 

xalqining faqatgina 41 foiz 25 yosh va undan kata aholisi kamida maktab ta’limiga 

ega  edi;  va  8  foizigina  kollej  yoki  kollejdan  keyingi  ta’limga  ega  edi.  2004  yilga 

kelib  bu  ko’rsatgichlar  58  va  28  foiz  ko’rinishiga  keldi.  Shunisi  aniqki  oxirgi 

vaqtlarda AQShda ta’lim olish ko’proq odam uchun imkoniyatli bo’ldi.  

3)  Kapital  Qiymati.  Ishlab  chiqarishning  o’sishiga  ikkinchi  asosiy  hissa  bu 

kapitalning o’sishi va u 30% ga yaqin unumdorlikning o’sishi bilan tushuntiriladi. 

Ko’proq va yaxshiroq qurilma va uskunalar ishchilarni unumliroq qiladi. Va davlat 

foydaning bir qismini saqlab qolish bilan ko’proq kapital oladi va uni zavodlar va 

uskunalarga investitsiya qiladi.

  

 

Ba`zi kapital mehnatni o’rnini bosishda ishlatilsada koproq kapital mehnatni 

to’ldiruvchi hisoblanadi – bu mehnatni unumliroq qiladi. Mehnat unumdorligining 

asosiy  aniqlovchisi  har  bir  ishchi  uchun  foydalanish    imkoniyatidagi    capital 

miqdoridir. Agar kapital maxsulotlar jami zaxirasi va ishchi kuchi miqdori ikkalavi 

ham  berilgan  davr  mobaynida  o’sha  ishchining    yaxshiroq    uskunalar    bilan 

ta’minlanishi  va  unumdorlikni  o’sishi  kerak  bo’lmaydi.  Lekin  har  bir  AQSh 

ishchisiga kapital asosiy foydalanish imkoniyati bor uskunalar vaqt o’tishi bilan tez 

o’sdi (2003 yilda bu har bir ishchiga 83 466$ edi). 

Davlatning  AQSh  infratuzilmasiga  investitsiyalari  (avto’yo’llar  va 

ko’priklar,  ijtimoiy  tranzit  tizimlari,  oqava  suvlar  tizimi,    suv    ta’minoti  

imkoniyatlari,  aeroport,  ta’lim  va  shu  kabilar)  ham  yillar  davomida  os’di.  Bu 

ijtimoiy  capital  (infratuzilma)  shaxsiy  kapitalni  to’ldiradi.  Yangi  avto’yo’llarga 

investitsiya  qilish  shu  yo’llar  bo’ylab  yangi  ishlab  chiqarishlar  va  magazinlar 

uchun shaxsiy investitsiyalar imkonini yaratadi. Mahalliy hokimiyatlar tomonidan 

yaratilgan sanoat parklari ishlab chiqaruvchilar va sotuvchilarni jalb etadi. 

Infratuzilmaga  xususiy  investitsiyalar  ham  iqtisodiy  o’sishda  muhim  o’rin 

tutadi.  Bir  misol  bu  yillar  davomida  aloqa  tizimlari  bilan    bog’liq    shaxsiy  

kapitallarning oshishidir. 

---

       Iqtisodiy o’sish