2022-yil px;font-family: bcdfee+TimesNewRomanPS;color:#000000;}. ft{font-size: >px;font-family: bcdgee+Arial;color:#000000;}. ft00{font-size: >px;font-family: bcdeee+TimesNewRomanpsmt;color:#000000;}. ft{font-size: >px;font-family

3.
 
Abulg‘ozi
 Bahodirxon faoliyati. 
Abulgʻoziy Bahodirx
on (1603.23.8, Urganch-1663. 4, Xiva) 
–
Xiva xoni 
(1643
–1664), shayboniylar sulolasidan, tarixchi va tabib. Abulgʼoziy Bahodirxon
yirik tarixchi olim sifatida ham eʼtiborga sazovor. Uning "Shajarayi tarokima" va
"Shajarayi turk" asarlari O‘zbekiston, umuman O‘rta Osiyo tarixiga oid qimmatli
manbalardan hisoblanadi. Abulgʼoziy Bahodirxon tibbiyot ilmiga oid "Manofiʼul
inson" ("Insonga foydali narsalar") nomli asar ham yozgan. Mashhur adib, tarixchi 
olim va davlat arbobi, turkiy xalqlar shajarasining yaratuvchilaridan. Abulgʻozi
Bahodirxon Xiva xoni Arabmuhammad oilasida (1603)-
tugʻildi.
Oʻn
uch 
yoshligidan (1616)-boshlab, toj-taxt uchu
n kurashlarda ishtirok etgan. Abulgʻozi
1644-yilda Xorazm taxtini egallaydi, 20 yil hukmronlik qiladi, 1644-yil aprelda 
vafot etadi. 
Abulgʻozining
«Shajarayi
tarokima»
va 
«Shajarayi
turk»
nomli tarixiy 

---

asari hamda 
«Manofeʼul
-
inson»
nomli tibbiyotga oid risolasi yetib kelgan. 
«Manofeʼul
-
inson»da
120 dan ortiq xastalik, uni davolash haqida 
maʼlumot
berilgan. «Shajarayi tarokima» (1661) turkman xalqi ajdodlari, «Shajarayi turk»
(1663-
64) oʻzbek urugʻlari haqida. «Shajarai turk» toʻqqiz bobdan iborat. Tarixiy
voqealar badiiy 
boʻyoqlar,
hayotiy lavhalar orqali tasvirlangan. 
16-
 
BILET 
1.
 
“Loy
 
jangi”
 haqida 
ma’lumot
 bering. 
Loy jangi 
—
Amir Temur va amir Husayn ibn Musallabning Jeta 
(Moʻgʻuliston)
xoni 
Ilyosxoʻjaga
qarshi jangi (Nizomiddin Shomiyning 
"Zafarnoma"siga 
koʻra
1360 y. 16 iyunda, Sharafiddin Ali Yazdiynit "Zafar- 
noma"siga binoan esa 1365 y. 22 mayda 
boʻlib
oʻtgan).
1361 y. Amir Temur va amir 
Husayn moʻgʻullar istilosiga qarshi bosh koʻtarib, 3 yil davom etgan janglardan
soʻng , nihoyat 1364 y. oxirida ularni Movarounnahr hududidan quvib chiqarishga
muvaffaq boʻlishadi. Biroq, 1364 y. bahorida Ilyosxoʻja Movarounnahrga katta
qoʻshin bilan yurish qiladi. Shunda Amir Temur va amir Husayn Toshkent bilan
Chinos 
oraligʻida,
Chirchiq daryosi 
boʻyida
unga qarshi lashkar 
toʻplaydi.
Ilyosxoʻja
Konibodom tomonidan ularga yaqinlashib kelgach, ikki taraf lashkarlari qarama- 
qarshi saf tortadi. Amir Husayn 
qoʻshinning
barangʻarshta,
uning qunbuliga esa arlot 
qabilasidan Tilonchi, hirovuliga Oʻljaytu qoʻmondonlik qiladi. Juvangʻarta Amir
Temur, uning qunbuliga qipchoq qavmidan Sori Bugʻo, hirovuliga Temir Xoʻja
Oʻgʻlon bosh boʻladi. Gʻulyaa Joku, Sayfuddin, Murod, Abbos Bahodir kabi atoqli
amir va beklar jangga hozir turadi. Amir Temur va amir Husaynning birlashgan bu 
qoʻshini
son jihatdan dushman lashkaridan ancha 
koʻp
edi. Sharafiddin Ali 
Yazdiyning yozishicha, shunda 
Ilyosxoʻja
halol jangda 
gʻolib
kelolmasligini 
payqab, bir hiyla ishlatadi: yadachi yada toshi 
yordamida kuchli jala yogʻdiradi.
Natijada jang maydoni loylanib, Amir Temur va amir Husayn qoʻshini mushkul
ahvolda qoladi, kiyim-kechak, qurol-
yarogʻlar
shu darajada namiqib ketadiki, 
otliqning ham, piyodaning ham qimirlashga majoli yetmaydi (shu bois bu jang 
tarixda J. l. nomi bilan mashhur).