2022 O‘zbekiston madaniyati va san’ati tarixi

172
Glossariy

Adra	Xiva xonligida sug‘orilmaydigan yerlar.
Bakovul	Buxoro amirligida saroy oshxonasini boshqaradigan amaldor.
Adno	(arab. – eng past) 1) XIX-XX asr boshlarida Xiva xonligida 5 tanobgacha yeri bo‘lgan pastki tabaqadagi dehqonlar. 2) Madrasa talabalarining boshlang‘ich o‘quv guruhi.
Band	1) to‘g‘on, suv ombori; masalan, X asrda hozirgi Forish tumani Pasttog‘ darasida toshdan qurilgan Xonbandi, Nurota tumanidagi G‘ishtband (XII asr), Abdullaxon bandi (XVI asr); 2) qum bosishni to‘xtatish uchun qurilgan to‘siq, ihota; 3) tog‘ oralig‘idagi juda tor yo‘l (masalan, Darband aslida “Darai band”).
Begor	O‘rta Osiyoda o‘rta asrlarda mavjud bo‘lgan majburiy ishlab berish majburiyati bo‘lib, mehnatkash xalq xon va mahalliy hukmdorlar tarafidan davlat va feodallarning turli qurilishlarida tekinga 12 kunlik ishlab berish majburiyati (hashar). Begor O‘rta Osiyo va Eronda VIII asrdan, Hindiston va Afg‘onistonda esa X asrdan mavjud. Begor majburiyati XVIII-XIX asrlarda ham bo‘lgan. Begorni o‘rta asr yevropasidagi barshchinaga qiyoslash mumkin.
Darra	1) XX-asr boshlarigacha Turkistondagi xonliklarda tan jazosiga hukm qilinganlarni jazolash uchun ishlatilgan kamchining bir turi. Eni 4-5 sm li 2-3 qavat qayish tasmadan tikilib dastasi yog‘ochdan ishlangan. Badangan qattiqroq tegishi uchun tasmalar orasiga qum solib tikilgan; 2) bolalar va o‘smirlar o‘rtasida o‘rtasida o‘tkaziladigan darrasoldi o‘yinida ishlatish uchun eshib, ikki qavat qilib buralgan belbog‘ yoki ro‘molcha.
Yobu	Jobu – o‘zbek urug‘i. Yobular qozoqlar tarkibida ham bo‘lgan. Tarqoq holda Zarafshonning o‘rta va quyi oqimida, Qarshi cho‘lida yashaganlar. Chorvachilik va dehqonchilik bilan shug‘ullanishgan. Yobu avlodlari o‘zbek xalqi tarkibiga singib ketganlar.
Yovar	Qo‘qon xonligida yuz jangchidan iborat to‘pchi qism qo‘mondoni. Ushbu harbiy unvon egasi xirojdan ozod etilgan.
Kitobdor	Buxoro amirligida amir kutubxonasi va barcha viloyatlar kitobdorlari boshlig‘i.
Ixrojot	Buxoro xonligi (Shayboniylar) davrida davlat muassasalari, qo‘shin va xon xonadoni xarajatlarini qoplash uchun to‘lanadigan soliq.
Xarvor	bir eshak ko‘tarishi mumkin bo‘lgan yuk; taxminan 103-150 kg atrofida bo‘lgan.