2020 jil mazmuni: kirisiw I- bap. O’zbekistan respublikasi turizmi haqqinda

II-BAP. QARAQALPAQSTAN TURIZMI HAQQINDA

Bu’gin ku’nde Qaraqalapaqstan ha’zirgi da’wir ha’m eski o’tmishdi baylanistiriwshi tiri qatnasiq esaplanadi. Bul jer qiziqli ha’m ta’kirarlanbas jerler bolip tabiladi, ku’tilmegen tabilmalar ha’m ashiliwlar menen o’zinin’ a’psana ha’m sirlarin bo’lisiwge tayar.
Qaraqalapqstanda jaylaqan Qiriq-Qiz, Ayaz Qala, Janbas-Qala, Ishan-Qala qa’birleri, biyta’krar Topiraq- Qala ha’m basqa tariyxiy-memoriy estelikler ilimiy ha’m ma’deniy qizig’iwdi oyatadi, ma’halliy ha’m chet el sayxatshilardi o’zine tartadi.
O’zbekstandag’ı ha’m sırt eldegi ken’ ja’miyetshilik ushın da Qaraqalpaqstan arxeologiyasının’ erte da’wir estelikleri menen xalıq awız eki do’retiwshiligi, atqarıwshılıq o’neri, da’stu’riy o’nermentshiligi, ta’biyg’ıy qorıq zonaları, florası menen faunası, sonday-aq I.Savitskiy atındag’ı Qaraqalpaqstan ma’mleketlik ko’rkem o’ner muzeyi sıyaqlı ataqlı muzeyleri u’lken qızıg’ıwshılıq tuwdıradı.
Qaraqalpaqstan tariyxiy ma’dniyat eli esaplanadi. Bul jerde ko’plegen tariyxiy ha’m orta a’sirlerdegi estelikler saqlanip qalg’an. Qubla Aral boyinda jasawshi xaliqlar; qaraqalpaqlar, o’zbekler, qazaqlar ha’m tu’rkimenler bolip esaplanadi.
Arxeologiya ha’m arxitektura estelikleri, ata-babalarimizdan o’tip kelgen o’nermentshilik, bay folklore, xaliq bayramlari, u’ri-a’detleri ha’m basqalarin o’zinde ja’mlegen bay ma’deniy miyrasqa iye. Bul jerde eski ha’m orta a’sir civilizatsiyasi miyaslar toplaminan tisqari bir qatar o’zgeshe, ta’biyiy orinlar bar. Olar tu’rli landshaftli bolg’an: Ustyurt platosi, Qizil-qum sho’li, Amuda’rya deltasi,sonday-aq ta’biyat obektleri:Buxara kiyikleri(xangul) hu’rmetine ayriqsha a’hmiyetke iye bolg’an Quyi-Amuda’rya ma’mleket biosfera rezervati; Tasko’mir da’wirindegi Ko’kshe biyikligindegi ag’ashsiz tog’ay ha’m basqalar.
I.Savitskiy atindag’I ma’mlektlik ko’rkem o’ner muzeyi siyaqli Qaraqalpaqstannin’ ataqli muzeyleri xaliqara turizimnin’ en’ a’jayip obektleri esaplanadi.
Ma’deniy miyrasdi saqlap qaliw ushin bu’gingi ku’nde Qaraqalpaqstanda o’nermentshilik tu’rleri qayta tiklenbekte, arxeologiya ha’m arxiteltura esteliklerin saqlap qaliw ha’m rawajlandiriw boyinsha is-ilajlar orinlanbaqta, xaliq bayramlari sho’lkemlestirilmekte: Ko’kkari, “gu’res” jarislari, qoshqar du’kisi ha’m qoraz urisi.
Eski Xorezm civilizatsiyasi tiykarg’I oraylarin orap alg’an “Eski Xorezmnin’ altin shen’beri” sayyaxliq jo’nelisi ken’ rawajlanbaqta: Topiraq qala(b.e.sh I-VI)-Eski Xorezm hu’kimdarlarinin’ baspanasi bolip xizmet etken. Xorezmin’ birinshi orta a’sir paytaxti – Kat qala ( zamanago’y qala Beruniy). Xorezimnin’ orta as’irdegi paytaxti- Go’rkanish( eski U’rgenish, Turkimenstan) ha’m son’g’I orta a’sirdegi Xiva(Xorazm wa’layati).
XX a’sirdin’ 60-jillarinda baslang’an Aral ten’izi ha’wizindegi ekologik apatshiliq, sol jerde jasawshi xaliqlardin’ ahwalin awirlastirdi. Bul qanshaliq da’rejede paradox bolmasin, biraq bu’gingi ku’nde ekologik apatshiliq aqibeti ekoturizmnen zawiq aliwshilar ushin en’ a’jayip obektler esaplanadi.
Qaraqalpaqstanda, Aral xaliqlarinin’ barlig’I etnografik tu’rlerinen paydalaniw mu’mkin bolg’an, etno-turizmdi rawajlandiriw ushin u’lken imkaniyatlar bar.
Qaraqalpaqstannin’ miyrasi ja’han ma’deniyatinda ta’kirarlanbas ha’m o’zine mas ha’m bu’gingi ku’nde bul izleniwshiler ha’m sayaxatshilar arasinda ko’birek a’miyet bildiredi.
Qaraqalpaqstan O’zbekistannin’ arqa-batisinda Amu’d’aryanin’ aqirinda, Aral ten’izinin’ qubla batis boyinda jaylasqan: arqa ha’m batista Qazaqastan Respublikasi, shig’isda Nawayi wa’layati, qubla-shig’ista Xorezm ha’m Buxara wa’layatlari ha’m qublada Tu’rkimenstan Respublikasi menen shegaralas.