2020 Domuladjanov Ibragimjon

Turli sinflardagi ob’ektldar uchun shinadan himoyalagich toifasi. 
 
Tartib 
raqami 
Bino va inshootlar 
Oboekt joylashgan 
er 
YAshindan 
himoyalagichning toifasi 
 
1. 
 
 
 
 
 
 
 
2. 
 
 
 
 
 
3. 
 
Ushbu sinflardagi 
inshootlar: 
V-Iva V-II 
V-I, V-16 
V-Iia 
II-I II-II 
Va II-Iia 
 
Quyidagi sinflardagi 
tashqi texnologik 
qurilmalar va ochiq ombor 
xonalar: 
I-Ig II-III 
 
 
O‘zbekistonnin
g butun hududida 
bir yil maboynida 
o‘rtacha 10 soat va 
undan ko‘p yashin 
bo‘ladigan erlarda 
 
Bir  yil  maboynida 
o‘rtacha  20  soat  va 
undan  ko‘p  yashin 
bo‘ladigan erlar 
 
 
 
 
I 
 
 
II 
 
 
 
III 
 
 
 
 
II 
 
 

---

 
80 
O‘tga chidamlilik 
darajasi III, IV, V bo‘lgan, 
portlash va yonin jixatidan 
xavflilar qatoriga 
kiritiladigan ishlab 
chiqarishlari bo‘lmagan 
bino va inshootlar. 
 
 
O‘zbekistonnin
g butun xududida. 
Bir yil 
mobaynida o‘rtacha 
20 soat va undan 
ko‘p yashin 
bo‘ladigan erlar. 
SHuning o‘zi. 
III 
III 
III toifaga II-I, II-II, II-III sinf binolari kiradi. Bu binolarda yonuvchi qattiq va suyuq moddalar 
chang bo‘ladi. Bularga ochiq omborxonalar tutun quvurlari, suv binolari, 15 m dan baland vishkalar, 
jamoat va turar joy binolari, kasalxonalar, bolalar muassasalari kiradi. YAshindan himoyalanmagan 
bino va inshorotlarning bir yilda yashindan zararlanish miqdori ushbu formuladan topiladi. 
A = ( S+ 6 H ) ( L + 6 H ) n 10
-6
 
  
bu  erda: 
S,  L,  H-
  mos  ravishda  himoyalanayotgan  binoning  uzunligi,  bo‘yi  va  eni  m;  n-  bino 
joyldashgan erning 1m
2
^ sirtiga to‘ri keladigan o‘rtacha yashin urishlar soni. 
Hamma ishlab chiqarish xonalari va omborxonalar, shuningdek, tez alanga oladigan yonuvchi 
ashyo  hamda  xom  ashyolar  saqlanadigan  omborlar  jadvaldagi  maolumotlar  asosida  yonindan 
himoyalagichlar bilan jihozlanishi kerak. 
I  va  II  -  toifalardagi  oboektlar  bevosita  yashin  urishidan  va  er  ustidagi  metal 
kommunikatsiyalar orqali yuqori potensiallar kirishadi, korpusi temir betondan ishlangan qurilmalar 
elektrostatik induksiyadan ham himoyalanadi.  Bino va inshootlarning bevosita yashin qaytargichlar 
yordamida  himoyalanadi.  Ular  yashinni  qabul  qilib,  uning  tokini  erga  o‘tkazib  yuboradi.  YAshin 
qaytargichlar  uch  turli  yaoni,  sterjenli,  trosli  va  setkali  bo‘ladi.  Ular  himoyalanadigan  bino  yoki 
inshootdan  aloxida  joylashagan,  ajratilgan  yoki  ajratilmagan  bo‘lishi  shart.  Atmosfera  elektridan 
himoyalagichning  eng  ko‘p  tarqalgan  usuli  sterjenli  yashin  qaytargichlar.  Sterjenli  qo‘sh  yashin 
qaytargich birgalikda ishlaydigan va umumiy himoya mintaqasida hosil qiladigan sterjenli 2ta yashin 
qaytargichdan  iborat.  Sterjenli  ko‘p  karrali  yashin  qaytargich  3ta  va  bundan  ko‘proq  yashin 
qaytargichdan iborat, ular birgalikda ishlaydi va umumiy himoya vositasini hosil qiladi. Agar yashin 
qaytargich  himoyalanayotgan  binoning  o‘ziga  emas,  balki  uning  yaqiniga  o‘rnatilsa,  u  holda 
joylashgan sterjenli yashin qaytarish deyiladi.