2020 Domuladjanov Ibragimjon

mмма
mаасо
F
F
К

 
Bu  miqdor  qancha  kichik  b¢lsa  titrashni  izolyasiya  qiluvchi  vosita  samaradorligi  shuncha 
katta bo‘ladi. K ni ishqalanish xisobga olinmagan sistemalarda quyidagicha aniqlash mumkin: 
K =1/(
 f
 /
 f
 0
)
2
-1 
Formuladan  k¢rinib  turibdiki,  asos  titrash  chastotasi  uni  keltirib  chiqaruvchi  kuch 
chastotasidan qancha kichkina b¢lsa, titrashni izolyasiya qiluvchi  vosita shuncha samarali bo‘ladi. 
Agar 
f
 <<
 f
0
 
bo‘lsa, bunda titrashni xosil qiluvchi kuch statik ta’sir ko‘rsatib, to‘liq asosga o‘tuvchi 

---

 
44 
titrash xosil qiladi. 
f
 =
 f
 0
 bo‘lsa, bunda rezonans xolati ro‘y beradi va titrash keskin oshib ketadi. Agar 
0
2
f
f

 
bo‘lsa, rezonans xolati yo‘qoladi va K ning miqdori 1 ga yaqinlashadi, sistema titrash xosil 
qiluvchi kuchga o‘sib boruvchi inersiya qarshiligi ko‘rsatadi. Buning natijasida titrashni izolyasiya 
qiluvchi vosita orqali titrash o‘tishi kamayadi. 
Ammo  bu  xolat  iqtisodiy  tomonidan  salbiy  natija  beradi,  chunki  katta  xajmdagi  titrashni 
izolyasiya  qilish  vositalari  qimmat  bo‘lishi  bilan  birga  ularni  amalga  oshirish  vositalari
 
xam 
qimmatlashib  ketadi.  SHuningdek  texnik  jixatdan  noqulayliklari  mavjud.  Katta  xajmdagi  titrashni 
izolyasiya  qilish  vositasiga  o‘rnatilgan  agregat  ba’zi  bir  yo‘nalishlar  bo‘yicha  ozod  xarakatlanish 
darajasiga ega bo‘lib qoladi. 
Sanoatda qo‘lda ishlatiladagan mexanizmlar uchun xam titrashni izolyasiya qilish vositalari 
qo‘llanilgan. Bunda titrash tarqatuvchi asbob bandi uning asosi bilan titrashni kamaytiruvchi elastik 
elementlar, masalan rezina uzuklar yordamida biriktirilgan. SHuningdek, ko‘p zvenoli sharnirsimon 
biriktirilgan elementlardan foydalaniladi. Bu esa titrashni ancha kamaytirish imkoniyatini tug‘diradi. 
Prujinali titrashni izolyasiya qilish vositalarining birmuncha ijobiy tomonlari bor. Ularni xam 
yuqori chastotadagi xam past chastotadagi titrashlarni so‘ndirish maqsadida qo‘llash mumkin. YA’ni 
ular  xar  qanday  deformatsiyada  o‘z  elastik  xususiyatlarini  yo‘qotmaydi.  SHuningdek  issiq  va 
sovuqqa, yog‘lar ta’siriga yaxshi bardosh beradi, 
Rezinadan  qilingan  titrashni  so‘ndirish  vositasi  qo‘llanilganda  gorizontal  tekislik  bo‘ylab 
tarqaluvchi titrashlarni so‘ndirish masalasini xal qilish muxim axamiyatga ega. Buning uchun rezina 
qirqimlar xosil qilinadi, teshiklar teshiladi yoki bir necha parallel o‘rnatilgan so‘ndirish vositalaridan 
foydalaniladi.