2019 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

Aka-uka grimmlar yaratgan ertaklarning birinchi to’plami «Bolalar va oila» nomi bilan 1812 yilda bosilib chiqadi. Shundan so’ng ketma-ket 1815 yilda ikkinchi, 1822 yilda yesa uchinchi kitoblari nashr qilinadi.Bu kitoblar aka-uka Grimmlarning nomini dunyoga tanitdi.

Aka-uka Grimmlar yaratgan ertaklarni g’oyaviy-tematik jihatdan uch gruppaga ajratish mumkin:

AG’ afsonaviy ertaklar: «Botir tikuvchi», «Kor qiz», «Oltin g’oz», «Shumshuk qiz», «Sirli odamchalar», «Bir xurmacha shavla» va boshqalar.

BG’ hayvonlar va jonivorlar haqidagi ertaklar: «Quyon bilan tipratikan», «Bo’ri bilan tulki», «Bremen musiqachilari», va boshqalar.

VG’ hayotiy ertaklar: «Aqlli yelza», «Yetti botir», «Bo’ron kampir», «Yalqov Geyits», «Ganening baxti» va boshqalar.

Grimmlar ertaklarning katta-ko’pchiligini bevosita yertak aytuvchilardan tinglab, ba’zilarini yesa dehqonlar bilan suhbatlashib yozib oladilar. Xalqdan olingan ertaklarning har biri grimmlar tomonidan qayta ishlanib, badiiy tus olib yana xalqqa qaytariladi.

Grimmlarning uch jildlik kitoblariga ikki yuzdan ortiqroq ertaklar jamlangan bo’lib, unda mualliflar ko’proq afsonaviy, maishiy va hayvonlar haqidagi ertaklarni umumlashtirishga harakat qilganlar. Har bir yertakda saxiylik, mehnatsevarlik, botirlik kabi fazilatlar bilan birga, qo’rqoqlar ustidan kulish, dangasalik va yolg’onchilikning qattiq qoralash birinchi o’rinda turadi. Shunisi ham quvonchliki ko’pincha Grimmlarning ertaklarining asosiy qahramonlari shoh va shahzodalar yemas, balki kambag’al, beva-bechoralarning o’g’il-qizi, cho’pon yoki soldat bo’ladi. Ular o’zlarining ibratomuz ishlari bilan yertak tinglovchida chuqur taassurot qoldiradi.

Aql bilan ish ko’rish, bilimdonlik «Tilla g’oz», «Shishadagi arvoh», «Uch aka-uka» ertaklarida yaxshi berilgan.

Grimmlarning dunyoga mashhur bo’lgan «Zolushka», «Kor qiz» ertaklarining qahramonlari hammadan turtki yeydigan, so’kish yeshitadigan yeng past holda qiyin yumushlarni bajaradigan qizlar bo’lib, yertak davomida o’zlarining halol mehnatlari, yoqimli so’z va tabassumlari bilan baxtiyor bo’ladilar.

Grimmlarning «Kuyon bilan tipratikan», «Bo’ri bilan tulki» she’rlari masal janriga yaqin turishi kitobxonda katta taassurot qoldiradi.

«Yalqov Geyts», «Ganening baxti», «Botir tikuvchi», «Yosh pahlavon», «Bremen musiqachilari» kabi ertaklari o’zbek bolalarining ham sevimli asarlariga aylanib qolgan.