2016 Kon ishlari asoslari p65

Qavatli tayyorlash usuli. Agar shaxta maydoni yoki gorizontni og'ish bo'yicha cho'ziqlik yo'nalishiga nisbatan uzun uchastkalarga ajratilsa, bunday uchastkalar qavat deb yuritiladi va shaxta maydonini qazishga tayyorlash qavatli usulda amalga oshiriladi (4.3-a rasm).
Qavat — bu og'ish bo'yicha tashish va shamollatish shtrek- lari, cho'ziqlik bo'yicha shaxta maydoni chegaralari bilan tutashgan shaxta maydonining bir qismi.
Qavatni chegaralovchi shtreklar qavat shtreklari deb ataladi. Gorizontdagi barcha qavatlarga bitta bremsberg yoki uklon xizmat ko'rsatadi, shu sababli ular kapital bremsberg yoki uklon deb yuritiladi.
O'ta qiya va tik qatlamlarda har bir qavat o'ziga xizmat qiluvchi kvershlaglar bilan chegaralanadi, ya'ni pastdan tashish va yuqoridan shamollatish kvershlaglari bilan tutashadi.
Qatlamning og'ish chizig'i bo'yicha qavatning yuqori va pastki chcgaralari orasidagi masofa uning vertikal balandligi deyiladi va u quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
h,=h, • sin □,
k kv "


4.3- rasm. Shaxta maydonini qavatlarga (a), pollarga (b), qazish stolbalariga (d) va aralash usulda tayyorlash (e):
1 va 2 — bosh va yordamchi stvollar; 3 — bosh tashish shtreki; 4 — bremsberg;
5 — uklon; 6 — qazish maydoni; 7 — qazish stolbasi; I—VI — qavat va pollarni
qazib olish tartibi.

bunda hk — qavatning vertikal tekisligidagi proyeksiyasining balandligi; hkv — qavatning qiyalik bo'yicha balandligi; a — qatlam og'ish burchagi.

Ko'p hollarda qavat qanoti cho'ziqlik bo'yicha kichikroq qismlarga bo'linadi va ular orqali uchastka (oraliq) bremsbergi yoki sirpanmalar (skatlar) o'tiladi.
Bitta bremsberg yoki sirpanma xizmat ko'rsatadigan qavat qismi qazish maydoni deb ataladi. Ushbu lahimlarning o'tilgan joyiga nisbatan qazish maydoni bir tomonli yoki ikki tomonli bo'lishi mumkin.
Og'ish yo'nalishi bo'yicha qazish maydoni ikki qismga ajratiladi, bu qismlar nimqavat deyiladi. Ular o'rtasidan o'tilgan oraliq (nimqavat) shtreki nimqavatlar chegarasi hisob- lanadi.