“2013-2017 йиллар даврида суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини янада яхшилаш ва сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш чора-тадбирлари тўғрисида”

4.3.4 Қайта кўмиш.
Берилган маълумотлар: Қабўл қилинган бўльдозернинг техник тавсиф­номасидаги қуввати Ўсимлик қатлами грунти – 1 гурух, Суриш масофаси 5 м гача.

ШНК 4.02.01-04, 1-01-033 жадвал, 80-81 бетлар. Траншея ва пойдевор чуқурларини қуввати 59 (80) кВт (ок); 79 (108) кВт (о.к). бўлган бўльдозер орқали кўмиш.

Ишлар таркиби: 1.Тупроқни траншея ва пойдевор чуқурларини кўмиш билан суриш.

Ўлчов:1000 м³.
П_соат = Ўлчов / Н_вр 1,06 = 1000/ 4,18 х 1,06 = 225,7 м³/ соат
МС _ћ.б. = = 4,18 х 1,06 / 1000 = 0,0044 киши-соат1 м³га


4.4 Ёпиқ горизонтал зовурни қуришга технологик харита

Т/р (пункт)	Кўрсатгичлар		Ўлчов бирлиги		Трассани текислаш, ўсимлик қатлами грунтини қирқиш; «қазилмача» қазиш	Зовур трассаси бўйлаб қувурларни ташиш; тарқатиш; фильтрни олиб келиш; зовурни ётқизиш.	Қайта кўмиш.
1	2		3		4	5	6
1	Ишлар хажмлари		м^3, м		712,5	950	712,5
2	Машиналар русуми				ДЗ-54	УДМ-350	ДЗ-54
3	Машиналарнинг соатлик иш унумдорлиги		м^3/ч м/ч		126,0	20,18	225,7
4	Машина ишлашининг маш-соат сони		Маш-ч.		5,65	47,0	3,16
5	Ишларнинг давомийлиги
а	Соатда	соат		47,0		47,0	47,0
б	Кунда	Кун		5,73		5,73	5,73
в	Ойда	ой		0,26		0,26	0,26
6	Ҳисоб китоб бўйича машина­лар сони	Дона		0,12		1	0,067
7	Қабўл қилинган машиналар сони	Дона		1		1	1
8	Тўпламда машинадан фойда­ланиш коэффициенти			0,12		1	0,067
9	Ҳажм бирлигида ишларнинг меҳнат сарфи	Киши-кун		0,0079		0,35	0,0044
10	Умумий ҳажмда меҳнат сарфи	Киши-кун		5,62		332,5	3,13
11	Ишчилар сони	киши		1		7	1

5 Табиат муҳофазаси.
5.1 Табиат муҳофазасининг меъёрий талаблари.
Ўзбекситон Республикасининг “Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисида”ги қонун 1992 йил 9 декабрда қабул қилинган. Бу қонун 11 бўлим, 53 моддадан иборат. Бу қонунда табиатни муҳофаза қилишдан мақсад, табиий ресурсларга нисбатан атроф, табиий муҳит сифатини нормативлар билан тартибга солиш ва бошқа кўпгина йўналишлар ўз ифодасини топган.
15-модда – экологик нормативларни ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш.
Экологик нормативларни ўзларига берилган ваколатларга мувофиқ қилиш давлат қўмитаси, Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси саноатда ишларни бехатар олиб боришни назорат қилиш ва қонун назорати давлат қўмитаси тасдиқлайди.
17-модда – тупроқдан фойдаланиш шароитлари.
- тупроқ дейилганда ер қобиғининг тирикчилик учун фойдаланиладиган ва ўсимликлар билан бирга амал қиладиган юзадаги унумдор қатлами тушунилади.
Тупроқдан унинг унумдолигини пасайтирадиган ҳолда табиий ва маданиий ўсимликлардан ҳосил олиш учун фойдаланилади.
Тупроқнинг иншоат остида қоладиган гумусли қатлами бошқа жойларда ҳосилдорликни ошириш учун олиб кетилиши керак.
19-модда. Сувлар ва сув ҳавзаларидан фойдаланиш шартлари.
Ўзбекистон Республикаси худудидаги ер усти, ер ости ва денгиз сувларида зарур миқдоридаги сувнинг табиий айланишини сақлаш, унинг нормативда кўрсатилган даражада тозалигини таъминлаш, сув ўсимликлари ва хайвонларини асраш, сув хавзаларининг ифлосланишига йўл қўймаслик, уларда экологик мувозанатни сақлаш ва сув хавзасига ландшафт элементи сифатида зиён етказмаслик шарти билан йўл қўйилади.
Махаллий хокимият идоралари, ўрмон ва сув хўжалиги идоралари, дарё ирмоқлари ҳосил бўладиган жойларда сув хавзалари сохили минтақаларида дарахтларни купайтиришлари ҳамда уларнинг сақланиб қолишларини таъминлаш шарт.
Лойиҳада кўрсатилган тадбирлар ва уларнинг атроф-муҳитга таъсирини баҳолаш.
Ҳозир ер юзида одамларнинг бевосита ёки билвоситатаъсирида учрамаган табиий ресурслар қолмади. Бундай ҳолатда лойиҳада кўрсатилган тадбирлар ва уларни атроф муҳитга таъсирини баҳолаш жуда муҳимдир.
Бунинг учун фермер хўжалигининг жойлашиш урни, ривожланиш йўналиши, суғориш тармоқларининг хозирги ҳолатини билишимиз керак. Фермер хўжалиги асосан пахтачилик, ғаллачиликга ихтисослашган.
Хозирда фермер хўжаликнинг суғориш тармоқлари талаб даражасида эмас, улар хаддан кўп тартибсиз жойлашган.
Фермер хўжалик олаётган сувларнинг исроф бўлиши, экинларни суғоришда узилиш бўлиши ва сув етишмаслигини келтириб чиқаради.
Сувдан оқилона фойдаланмаслик, суғориш даврдаги қаровсизлик оқибатида ерларнинг этак қисмида ювилиш ҳоллари учрайди.
Лойиҳа ишлари гидротехник иншоат ва каналлар бўйича ҚИваҚ 11-2-82 га асосан олиб борилади. Катта каналлардаги гидротехник иншоатлар ҚМваҚ 3.07.01-85 га асосан лойиҳаланади.
Лойиҳалаштирилаётган ишлар ва иншоатларни атроф муҳитга салбий таъсири ва уни бартараф қилувчи тадбир-чоралар курилади.
Лойиҳалаштирилаётган ишларни бажариш жараёнида чанг тузанг бўлиши, дарахтзорларнинг кесилиши ва бошқалар атроф муҳитга ва табиатга салбий таъсир қилиши мумкин. Тупроқ ишларини бажариш даврида кўтарилган чанг, атмосфера ҳавоси ифлослантиради. Бундан ташқари ҳаво юқоридаги ишларни бажаришда фойдаланадиган механизмлардан чиқаётган тутунлардан ифлосланади.
Тупроқ ишларини бажариш тупроқнинг унумдор қатламига таъсир қилади. Иш бажаришда қатнашадиган барча турдаги механизмлардан оқаётган ёқилги ва мойҳалаш материаллари хам тупроқга тукилиб зарар етказади.
Лойиҳада кўрсатилган тадбирларни атроф муҳитга таъсирини кўпайтиришнинг қўйидаги чора-тадбирлар мавжуд:

1. 
   Лойиҳадаги ишларни бажаришда ишчи хизматчилар учун келтирилган вагон уйларни иситишда кумир, қора мой урнига электр ва газлардан фойдаланишга ўтиш. Бу орқали атмосферага чиқаётган тутун, газлар, қурум ва чанг миқдорини камайтиришга эришамиз.
   
2. 
   Ҳар хил чиқиндиларни ёқиш атроф муҳит ифлосланишига сабаб бўлади. Бунинг олдини олиш учун ахлатларни ёқмасдан уларни утилизация қилиш ёки чуқурликларга укмиб ташлаш керак.
   
3. 
   Биз алмашлаб экиш далалари чегаралари бўйлаб, йўл ёқаларига 1, 2, 3 қаторли ҳимоя дарахтларини экамиз. Бу шамол йўлини тусиб, тупроқ эрозиясининг олдини олади, ифлос ҳавони фильтрлайди. Карбонат ангидридини ютиб, биз учун муҳим бўлган кислород чиқарилади.
   
4. 
   Келтирилаётган юкларни туширишда юк кўтариш кранларидан фойдаланишда дарахтларга зарар етказмаслик керак. Шунинг учун бу ишларни очиқ махсус жойларда амалга оширамиз.
   
5. 
   Иш бажарадиган майдонларда турли хилдаги механизмлар ишлайди. Бу механизмлар учун келтирилган ёқилғи мойларини дарахтлар остида сақламасликни таъминлаймиз. Ундан ташқари, механизмлардан чиқарилган мойларни дарахтлар остига тўкмаслик шартига риоя қиламиз.