2010-yilgi dastur asosida yozilgan

Og`ir suv. Tarkibida og`ir vodorod bo`ladigan suv og`ir suv deyiladi (D₂O formula bilan belgilanadi). U odatdagi suvdan farq qiladi, buni ikkala suvning fizikaviy xossalarini o`zaro taqqoslashdan ham ko`rish mumkin:
D₂O H₂O
Molekulyar massasi 20 18
20 ⁰C dagi zichligi, g/sm³ 1,1050 0,9982
Kristallanish temperaturasi, ⁰C 3,8 0
Qaynash temperaturasi, ⁰C 101,4 100
O`g`ir suv bilan kimyoviy reaksiyalar odatdagi suv bilan bo`lgandagiga qaraganda ancha sekin ketadi. Shuning uchun odatdagi suv uzoq vaqt elektroliz qilinganda elektrolizyorda og`ir suv to`planib qoladi.
Og`ir suv yadro reaktorlarida neytronlarni sekinlatuvchi sifatida ishlatiladi.
Galogenlar guruhchasiga F, Cl, Br, J va At elementlari kiradi. Bu elementlar D. I. Mendeleyev davriy jadvalining VII guruhidagi p–elementlardir. Ular atomlarining tashqi elektron pog`onasida 7 tadan ns<sup>2</sup>np<sup>5</sup> elektroni bo`ladi.
Ular kimyoviy reaksiyalarda bittadan elektronni oson biriktirib olib, –1 oksidlanish darajasini namoyon qiladi. Ular vodorod va metallar bilan hosil qilgan birikmalarida shunday oksidlanish darajasiga ega bo`ladi. Lekin ftordan boshqa galogenlar atomlari +1, +3, +5, +7 ga teng oksidlanish darajalarini ham namoyon qiladi.

1–jadval. Galogenlar guruhchasi elementlarining xossalari.

№	Xossalari	F	Cl	Br	J	At
1. 2. 3. 4. 5. 6.	Tartib raqami Valent elektronlari Atomining ionlanish energiyasi, eV Nisbiy elektrmanfiyligi Birikmalarida oksidlanish darajasi Atom radiusi, nm	9 2s^22p^5 17,42 4,1 –1 0,064	17 3s^23p^5 12,97 2,83 –1,+1, +3,+5, +7 0,099	35 4s^24p^5 11,84 2,74 –1,+1, +3,+5, +7 0,114	53 5s^25p^5 10,45 2,21 –1,+1, +3,+5, +7 0,133	85 6s^26p^5 9,2 1,90 –1,+1, +3,+5, +7 –

₉F +9)₂)₇ 1s²,2s²2p⁵ ₁₇Cl +17)₂)₈)₇ 1s²,2s²2p⁶,3s²3p⁵
Galogenlar vodorod bilan HR kabi vodorodli birikmalarni hosil qiladi, bu birikmalarning suvdagi eritmalari kislotalar hisoblanadi. Masalan: HF–vodorod ftorid yoki ftorid kislota, HCl–vodorod xlorid yoki xlorid kislota.
Galogenlarning reaksiyaga kirishish xususiyati F–Cl–Br–J qatorda kamayib boradi. Shu sababli oldingi element o`zidan keyingisini HG tipidagi kislotalardan va ularning tuzlaridan siqib chiqaradi. F<sub>2</sub>›Cl<sub>2</sub>›Br<sub>2</sub>›J<sub>2</sub>. Ularning tartib raqamlari ortishi bilan fizikaviy xossalari ma`lum qonuniyat asosida o`zgarib boradi: F–qiyin suyuqlanadigan gaz, Cl–oson suyuqlanadigan gaz, Br–suyuqlik, J–qattiq modda.
Ftor F zaharli och yashil gaz. Ftor suyuqlantirilgan birikmalarini elektroliz qilib olinadi. U kuchli oksidlovchi, hatto ayrim nodir gazlarni ham oksidlaydi:
2F<sub>2</sub> + Xe = XeF<sub>4</sub>
Ftor polimer materiallar–ftoroplastlar sintez qilishda, raketa yoqilg`isi sifatida, uning ayrim birikmalaridan tibbiyotda ham foydalaniladi.
HF ning o`ziga xos muhim xususiyati–kremniy (IV) oksid bilan o`zaro ta`sirlasha olishidir: 4HF + SiO<sub>2</sub> = SiF<sub>4</sub> + 2H<sub>2</sub>O
HF shishani yemiradi, shu sababli parafin, kauchuk, polietilen yoki qo`rg`oshindan yasalgan idishlarda saqlanadi. HF metall quymalardan qumni yo`qotishda va shishaga ishlov berishda ishlatiladi.