20-Mavzu. Sath datchiklari, poplovkali, konduktometrik, sig’im datchiklari Satx datchiklari va ularning ish prinsiplari

Sig’im datchiklari va ularning qo’llanish sohalari
Sig’im datchiklarida xilma-xil kirish kattaliklarni (chiziqli va burchak
xarakatlarni, mexanik kuchlanish, satx va kabilar) sig’im o’zgarilishiga
aylantiriladi. Amalda sig’im datchiklari kondensatorlardan yasaladi. O’lchaydigan
kattaliklariga qarab sig’im datchiklari (2.10-rasm) yuzasi o’zgaruvchan, oraliq
masofasi o’zgaruvchan va dielektrik singdiruvchanligi o’zgaruvchan turlariga
bo’linadi.

Тekis kondensatorning sig’imi quyidagi tenglama orqali ifodalanadi:
C=ε₀εS/δ, (2.13)
bu yerda: ε0=8,85⋅10-12 F/m - vakuumning dielektrik singdiruvchanligi; ε- kondensatorning plastinalararo muhitining dielektrik singdiruvchanligi; S - plastinalarning yuzasi; δ- plastinalararo masofa.
Oraliq masofasi o’zgaruvchan datchiklar (2.10, a-rasm) 0,1...0,01 mkm
aniqliqda chiziqli xarakatlarni, yuzasi o’zgaruvchan datchiklar (2.10, v-rasm)
chiziqli va burchak xarakatlarni nazoratida va dielektrik singdiruvchanligi
o’zgaruvchan (2.10, s - rasm) namlik, sath, kimyoviy tarkib kabi kattaliklarni
o’lchashda qo’llaniladi. O’lchash aniqligini va sezgirligini oshirish maqsadida
sig’im datchiklari ko’priksimon sxemalarga ulanadi. Yuqorida ko’rib chiqilgan
prinsip asosida sig’im manometrlari ishlaydi.
O’lchash aniqligini va sezgirligini oshirish maqsadida sig’im datchiklari
ko’priksimon sxemalarga ulanadi. Yuqorida ko’rib chiqilgan prinsip asosida sig’im
manometrlari ishlaydi. (2.11-rasm).
O’lchanayotgan bosim asbobga quvur 1 orqali uzatilib, membrana 2 orqali
qabul qilinadi. Membrana o’z navbatida plastina 3 bilan kondensatorni hosil
qiladi. Kondensator sxemaga klemma 4 lar yordamida ulanadi. Bosim ta’sirida
membrana egilib plastinaga yaqinlashadi va kondensatorning sig’imini
o’zgartiradi. Shunday qilib kondensator sig’imi o’lchanayotgan bosimga
proporsionaldir.

Sig’im datchiklarining afzalliklari: soddaligi, ixchamligi, arzonligi va kichik
inersionligi. Kamchiliklari: chiqish signalining quvvati pastligi, o’lchov natijalari
atrof muhit ko’rsatkichlariga bog’liqligi, ulaydigan simlar va qurilma metall
qismlarning sig’imlari turlicha ta’sir qilib, detallarning o’zaro joylashishiga
bog’liq.