2 Ўзбекистон республикаси

Рангтасвирда аѐлнинг портретини ишлаш босқичлари 
Тасвирий санъат, борлиқдаги воқеа ва ҳодисалар ҳамда буюмларнинг 
нафақат ташқи шаклини бажаришни, балки ушбу нарса ва буюмларни ички 
дунѐсини, табиатдаги ҳодисаларни чуқур таҳлил этишни тақозо этади. 
Буюмларни конструктив тузлишларини ҳамда уларнинг турли 
вазиятлардаги 
перспектив 
қисқаришларини 
тўғри 
тасвирлаш 
талабалардан 
тинмай 
амалий 
машқлар 
бажаришни талаб 

---

103 
этади. Жумладан ХИХ асрнинг биринчи ярмида ижод этган рус 
педагогларидан А.П.Саподников буюмларни тасврилашда «Синч» (каркас) 
усулини жорий этди. Гипсдан ишланган геометрик шаклларни тасвирлашда, 
у маълум шаклнинг ѐнига шу шаклнинг симдан ишланган нусхасини кўйиб 
ѐш рассомларга чизиқли конструктив тузилиши, перспектива қонун-
қоидаларини осонликча ўрганишларида ѐрдам берган. Синч усули ѐрдамида 
тасвирлаш турли геометрик ҳамда бошқа шаклларни (куб, цилиндр, конус, 
призма ва бошқалар) буюм текислигидаги таянч нуқталарини, перспектива 
асосларини ҳамда фазовий ҳолатларини аниқлашда катта ѐрдам беради. 
Маълумки, бошланғич курсдаги талабалар гипсдан ишланган турли 
геометрик шаклларни ўзига қараб тасвирлаш вазифалари кўрсатилган. Бунда 
улар куб, шар, призма, конус, цилиндр, пирамида, гипсли кўза, турли 
шақшлар ва меъморчилик бўлаклари ва ҳоказоларни ўзига қараб 
тасвирлайдилар. Ушбу машғулотларнинг асосий мақсади, талабалардла 
композиция, чизиқли конструктив тузилиш, нисбатлар, перспектива асослари 
каби кўпгина малакаларни ўргатиш ҳамда шакллантиришдан иборатдир. 
Аксарият умумтаълим мактабларидан талабаликка қабул қилинган ѐшлар 
ушбу вазифаларни осонгина ишлаш у ѐки бу вазифани бажаришда унга 
қўйиладиган талабларни тушунгандек бўлишади, аммо этарли малака ва 
кўникмаларнинг, ҳамда ушбу вазифани ишлашда асос ҳисобланган қонун 
қоидаларни билмасликлари оқибатида анча қийинчиликларга учрайдилар.