2 Ўзбекистон республикаси

7-илова
 
4-савол. Чизмачиликни ўқитиш методикасининг ўрганилиш тарихи 
ва йнга 
 
асос бўлиб хизмат қилган ишлар.
Муҳандислик графикасини ўқитиш методикаси фан сифатида нисбатан 
яқинда пайдо бўлган. Бунда С.И.Дембинский ва В.И.Кузменколар-нинг 
«Ўрта мактабларда чизмачилик ўқитиш методикаси» номли (1965 й.) 
дарслиги катта аҳамиятга эга. Бу дарсликда ўқитиш методларидаги 

---

112 
камчиликлар таҳлил қилиниб, уларни бартараф қилиш ҳамда ўқувчилар 
график саводхонлигини ошириш йўллари батафсил таҳлил қилинган, шу 
бўйича ўқитиш воситаларини таѐрлаш ва улардан дарс жараѐнида 
фойдаланиш усуллари кўрсатилган. Дарслик нашр қилингандан буѐн 
нисбатан кўп вақт ўтганлиги, чизмачилик фани ва уни ўқитиш 
методикасидаги ўзгариш ва ривожланишларни эътиборга олсак, у мазмун 
жиҳатида ҳозирги кун талабларидан анча орқада қолган. 
1966 йилда А.Д.Ботвинников таҳрири остида «Чизмачилик ўқитиш 
асослари» номли катта фундаментал иш нашр қилинди. Бу ишда биринчи 
марта ўқувчиларнинг график тайѐргарлигини орттириш учун самарали 
усуллар ва комплекс тавсиялар беришга ҳаракат қилинган ҳамда, психологик 
тадқиқотлар негизида 
«билим
*
», «кўникма
**
» ва «малака
***
»
тушунчалари 
очиб берилди. Шунингдек, чизмачилик ўқитишда политехник билим ва 
кўникмаларини шакллантиришнинг аҳамияти кўрсатилди.
В.Н.Виноградовнинг «Чизмачиликдан дарсдан ташқари ишлар», 
«Чизмачиликдан факултатив машғулотлар» китоблари ҳам бу фаннинг 
ривожланишига 
ҳисса 
бўлиб 
қўшилади. 
А.Д.Ботвинников 
ва 
В.Н.Виноградовлар томонидан график топшириқларнинг классификацияси 
ишлаб чиқилиб, уларнинг кўпллари амалиѐтга татбиқ қилинган. Бу 
муаллифларнинг ишлари чизмачилик ўқитиш методикасининг фан сифатида 
шаклланишига асос бўлиб хизмат қилган.
6
Ўқувчилар график тайѐгарлигини ошириш масалалари Н.Н.Аниси-мов, 
А.С.Брилинг, В.А.Гервер, Э.Т.Жукова, Й.Ф.Катханова, М.Н.Макарова, 
А.А.Павлова, 
Ш.Муродов, 
И.Рахмонов, 
И.А.Ройтман, 
Ж.Ёдго-ров, 
Р.Исматуллайев, А.Умронхўжаев, П.Одилов, Н.Ҳурбойев ва бошқаларнинг 
ишларида ўз аксини топган.