2 Ўзбекистон республикаси

АҚШ таълим тизими
-
Америка Қўшма штатларида таълим тизимининг тузилиши қуйидагича: 
болалар 3 ёшдан 5 ёшгача тарбияланадиган мактабгача тарбия муассасалари;

---

28 
-
8 - синфларгача бўлган бошланғич мактаблар (бундай мактабларда 6 
ёшдан 13 ёшгача ўқийдилар);
-
9 - 12 - синфлардан иборат ўрта мактаблар (бу мактабларда 14-17 ёшгача 
бўлган болалар таълим оладилар). У қуйи ва юқори босқичдан иборат.
Америка Қўшма Штатларида навбатдаги таълим босқичи олий таълим 
бўлиб, у 2 ёки 4 йил ўқитиладиган коллежлар ҳамда дорилфунунлардир. 
АҚШда мажбурий таълим 16 ёшгача амал қилади. Бу мамлакатдаги ўқув 
юртлари давлат, жамоа тасарруфида, хусусий ва диний муассасалар ихтиёрида 
бўлиши мумкин.
Америкада 3 ёшгача бўлган болалар тарбияси билан оналар 
шуғулланадилар, лекин уларга ҳеч қандай имтиёзлар берилмаган. 5 ёшдан эса 
«Киндер гарде» деб аталувчи тайёрлов муассасаларида таълим бошланади. 
Бошланғич мактаб 6 ёшдан то 13- 15 ёшгача бўлган болаларни қамраб олади. 
Бу бошланғич мактабларда умумий саводхонлик ва касбга йўналтириш 
вазифалари ҳал этилади. Синфдан-синфга кўчиш ўқувчининг ўзлаштирганлик 
даражасига боғлиқ. Бошланғич таълим турли штатларда турлича белгиланган 
(4, 5, 6, 8 йил). 
1.2.
 
 “Мактабгача таълим Концепцияси”нинг концептуал асоси, 
мактабгача таълимнинг асосий мазмуни, мақсад ва вазифалари. 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 29 декабрдаги “2017-
2021 йилларда мактабгача таълим тизимини янада такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-2707-сонли қарори ижросини таъминлашда 
болаларни мактаб таълимига тайёрлаш даражасини тубдан яхшилаш, таълим-
тарбия жараёнига замонавий таълим дастурларини татбиқ этиш, малакали 
педагог кадрлар билан таъминлаш, болаларни ҳар томонлама интеллектуал, 
аҳлоқий, эстетик ва жисмоний ривожлантириш учун шарт-шароитлар яратиш, 
таълим муассасаларнинг моддий-техника базасини мустаҳкамлаш ишларини 
изчил давом эттириш мақсад қилиб олинди.

---

29 
Мактабгача таълим тизимини янада такомиллаштириш бўйича 2017-2021 
йилларга мўлжалланган дастурида белгиланган вазифаларни амалга ошириш 
чора-тадбирлари режаси ишлаб чиқилди. 
Таълим тизимининг ҳозирги кундаги ривожланиш босқичида унинг 
биринчи бўғини ҳисобланган мактабгача таълимда жадал ўзгаришлар юз 
бермоқда ва улар қуйидагиларда намоён бўлмоқда: мактабгача таълим 
муассасалари фаолиятининг хуқуқий-меъёрий асоси такомиллашмоқда; 
мактабгача таълим муассасалари молиявий-хўжалик фаолиятининг янги 
турларига ўтмоқда; нодавлат мактабгача таълим муассасалари тармоғи 
кенгаймоқда; таълимнинг илғор технологиялари жорий этилмоқда; ходимлар 
малака ошириш тизими такомиллашмоқда; қисқа муддатли гуруҳлар асосида 
мактабгача таълим муассасаларининг муқобил шакллари жорий этилмоқда. 
Мактабгача таълимнинг мазкур Концепцияси унинг 2017 йилгача бўлган 
вазифалари, стратегияси, мақсад ва тамойилларини аниқлаб беради. 
Концепциянинг хуқуқий асосини қуйидаги меъёрий-хуқуқий ҳужжатлар 
ташкил этади: Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, “Таълим 
тўғрисида”ги Қонун, “Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури” ва таълим 
соҳасидаги бошқа ҳуқуқий-меъёрий ҳужжатлар. 
Мактабгача таълим узлуксиз таълимнинг бошланғич бўғини ҳисобланади. 
У бола шахсини соғлом ва етук, мактабда ўқишга қизиқишни шакллантириш 
мақсадини кўзлаган ҳолда, олти-етти ёшгача оилада ҳамда давлат ва нодавлат 
мактабгача таълим муассасаларида олиб борилади. Мактабгача таълимнинг 

---

30 
мақсад ва вазифаларини татбиқ этишда жамоат ва ҳомий ташкилотлари, 
маҳалла, халқаро фондлар фаол иштирок этадилар. 
Мактабгача таълим-боланинг индивидуал ва ёш хусусиятларини инобатга 
олган ҳолда унинг жисмоний ва психик ривожланишини таъминловчи, уни 
узлуксиз таълимнинг кейинги босқичи - мактабга боришига замин яратувчи,
ҳар томонлама