2 Ўзбекистон республикаси

Бельгия таълим тизими 
№
Таълим босқичлари
Ёш
1
Бошланғич мактаб
6-12
2
Ўрта мактаб
12-16
3
Ўрта касбий мактаб
16-18
4
Олий мактаб
18-23
 
Мактабгача таълим
Бельгияда мактабгача таълим (МТ) 2,5 ёшдан 6 ёшгача давом этади. 2,5 
ёшга етганда болаларни мактабгача таълим муассасасига беришади, шу 
сабабли гуруҳдаги болалар сони йил давомида ўзгариб боради. Мактабгача 
таълим гуруҳларининг асосий мақсади: болаларнинг билиш, билим орттириш 
(когнитив), коммуникатив ва ижодий қобилиятларини ривожлантириш 
ҳисобланади. Машғулотлар ўйин шаклида олиб борилади. Мактабгача таълим 
мажбурий таълим дастурига киритилмаган бўлсада, Бельгияда тахминан 90% 
гача бўлган болалар унга қатнашади. Кўп ҳолларда мактабгача таълим 
муассасалари бошланғич мактабларга уйғунлашган бўлади.
Болалар 6 ёшга етганда бошланғич мактабнинг биринчи синфига ўқишга 
киради.
Мактаб таълими
Мактаб таълими даври 2 та – бошланғич ва ўрта мактаб босқичига 
бўлинади. Бошланғич мактаб, ўз навбатида, 3 та ва 2 та синфли босқичдан 
иборат. Бу даврда болалар арифметика, ўқиш, ёзиш, мусиқа, тарих ва баъзи 

---

27 
бошқа фанлардан таълим олишади. Дарслар 8.30 да бошланиб, 15.30 гача 
давом этади. Соат 12.00 дан 13.00 гача тушлик учун танаффус берилади. 
Чоршанба куни тушликдан сўнг, шанба ва якшанба кунлари дам олиш кунлари 
ҳисобланади. 
Франция таълим тизими
Франция жаҳондаги иқтисодий ривожланган мамлакатлар ичида етакчи 
ўринлардан бирини эгаллайди. Францияда таълимнинг асосий мақсади шахсни 
ҳар томонлама камол топишини таъминлаш, уни мустақил фаолиятга 
тайёрлаш, бозор муносабатлари шароитида ўқувчиларни тадбиркорликка, 
ишбилармонлик ва омилкорликка ўргатиш, шунга яраша касб-корга эга 
қилишдан иборатдир. Бу ерда давлат мактаблари, хусусий мактаблар, оралиқ 
мактаблар мавжуд.
Франция таълимида болаларнинг гўдаклик чоғиданоқ мактабда ўқитиш 
учун тайёр ҳолда олиб келиш ғоят муҳим масала ҳисобланади. Бу босқичда 
тарбияланувчилар қуйидагича табақалаштирилган: кичик гуруҳ (2-4 ёш), ўрта 
гуруҳ (4-5 ёш), катта гуруҳ (5-6 ёш). Мактабга тайёрлов гуруҳи (5-6 ёш) бўлиб, 
уларга Францияда 100% шу ёшдаги болалар қамраб олинган. Болаларни 
мактабга тайёрлаш учун алоҳида дастур ва дарсликлар мавжуд.
Франция бошланғич таълим мактабларига 6 ёшдан 11 ёшгача бўлган 
болалар жалб қилинадилар. Бошланғич мактаб бепул ва мажбурий. Унинг 
вазифаси ўқиш, ёзиш ва ҳисоблаш малакасини беришдир. Ўқув машғулотлари 
эрталаб соат 9 дан 12 гача ҳамда соат 14 дан 16 гача 5 соат давом этади. 
Мактабда овқатланиш пуллик, лекин жуда арзонлаштирилган нархларда. 
Бошланғич синфларда ўқиш 5 йил бўлиб, уч босқичда амалга оширилади:
1. Тайёрлов босқичи;
2. Элементар курс (бу босқич икки йил давом этади);
3. Чуқурлаштирилган босқич.