2. Xavfli o‘sma kasalliklarida skrining tekshiruvi

1. Teri saratoni Qo'shma Shtatlarda eng ko'p uchraydigan saraton turi hisoblanadi va skuamoz hujayrali saraton, bazal hujayra saratoni va melanomalar bilan bir qatorda kamroq tarqalgan saraton kasalligiga aylanishi mumkin. Alomatlar shifo bermaydigan, teri ustida yangi nuqta yoki o'zgaruvchan mo''jazni o'z ichiga olishi mumkin. Shifokorlar imtihon paytida terining saratoniga shubha qilishganda, tashxis qo'yish uchun biopsiya kerak.

Davolash usullari turga va bosqichga bog'liq, saratonni eng keng tarqalgan yondashuvni olib tashlash jarrohlik bilan. Melanoma va rivojlangan skuamoz hujayrali karsinomalar bilan immunoterapiya, kemoterapi yoki radiatsiya kabi boshqa davolanish kerak bo'lishi mumkin. Profilaktikaning birligi, albatta, bir funt sterjenga to'g'ri keladi va odamlar xavfini kamaytirish uchun juda ko'p oddiy narsalar mavjud.

2.Xavfli o‘sma kasalliklarida skrining tekshiruvi:

Aholi orasida skrining tekshiruvining o‘tkazilishi xavfli o‘smalarni hali simptomlari paydo bo‘lmasdan yoki dastlabki simptomlar namoyon bo‘lganda aniqlash imkoniyatini yaratadi.

Hozirda keng miqyosda quyidagi kasalliklarda skrining tekshiruvi qo‘llanilmoqda:

Mammografiya va o‘sma markerlarini aniqlash (SA-15-3) – sut bezi saratonida (50 yoshdan oshgan ayollarda bir yilda bir marta).

Najasda qonni aniqlash (gemokult), sigmoskopiya, kolonoskopiya to‘g‘ri va yo‘g‘on ichak saratonida (bir yilda bir marta).

Pap-test va kolposkopiya bachadon bo‘yni saratonida (har 6 oyda).

Ultratovush tekshirish usuli va o‘sma markerini aniqlash (RSA) prostata bezi saratonida (har 6 oyda).

Multispiral kompyuter tomografiya o‘pka saratonida (1 yilda bir marta).

Ushbu tekshirishlarni aholi orasida xavf omiliga ega bo‘lgan insonlarda o‘tkazish yuqori darajada o‘sma kasalliklarini barvaqt aniqlash imkonini yaratadi. Bundan tashqari, xavfli o‘smalarning klinik simptomlari namoyon bo‘lmaganda, morfologik jihatdan surunkali kasalliklar yoki xavfsiz o‘smaning xavfli o‘smaga o‘tish bosqichini morfologik o‘zgarishlar darajasida aniqlash kelajakda bemorni to‘liq davolash imkonini beradi. Bemor bilan shifokor orasidagi suhbatda kasallikning rivojlanish bosqichiga (anamnez), klinik simptomlari rivojlanishiga va bemorning umumiy ahvoliga e’tibor qaratish kerak.

Yuqorida aytib o‘tilganidek, tashqi a’zolarda joylashgan o‘smalarda (teri, sut bezi, og‘iz bo‘shlig‘i, yumshoq to‘qima) va vizual jihatdan ko‘rish imkoniyati bor a’zolardan (bachadon bo‘yni, qin, prostata bezi, to‘g‘ri ichak, burun-halqum) xavfli o‘smalarini aniqlashda dastlabki simptomlar quyidagilardan iboratdir: paypaslanadigan hosila, chegaralari noaniq, atrof to‘qimada infiltrativ o‘zgarish borligi bilan ifodalanadi.

O‘smaning rivojlanishi unda yara hosil bo‘lishi, qonashi, hidli ajralmalar hosil bo‘lishi bilan kechadi. Ushbu jarayonni o‘z vaqtida aniqlash va baholashda instrumental yoki kompyuter tomografiya tekshiruvini o‘tkazish shart emas. Shuni ta’kidlash lozimki, aksariyat hollarda bu o‘zgarishlarni bemorning o‘zi aniqlaydi. Lekin bemorning kasallikdan cho‘chib, tashxisi salbiy chiqishidan qo‘rqishi, bir necha oy mobaynida vrachga emas, aksincha tabibga murojaat qilishi o‘smaning rivojlanib ketishiga, dastlabki bosqichdan keyingi bosqichga o‘tishini tezlashtiradi (I bosqichdan III-IV bosqichgacha).

Shuning uchun har bir inson organizmida yuqoridagi simptomlar paydo bo‘lishi bilan darhol umumiy amaliyot shifokori, keyin esa onkolog ko‘rigi va maslahatiga borishi kerak. Agar bemor o‘z vaqtida shifokorga murojaat qilsa va davolovchi-vrach klinik simptomlarni to‘g‘ri talqin qilsa, yuqorida ko‘rsatilgan kasalliklarning 70 foiziga dastlabki (I-II bosqichda) rivojlanish davrida to‘g‘ri tashxis qo‘yish mumkin va ular to‘g‘ri davolansa, 90 foiziga 5 yillik ko‘rsatkichga erishish mumkin