2. Transport vositalari guruhlari. Avtotransport korxonasining texnik – iqtisodiy ko’rsatkichlari

3. Avtotransport korxonasining texnik – iqtisodiy ko’rsatkichlari.

Avtotransport korxonasining ishiga umumiy va har bir avtomobilning ishiga alohida ravishda baho berishda hamda ayrim avtomobillarning, hatto ayrim avtotransport korxonalarining ishini taqqoslab ko’rishda bir qancha ko’rsatkichlarga, chunonchi, haraktlanuvchi sostavdan qanchalik samarali foydalanganlikni, uning texnik jihatdan qanchalik tayyorligi va yuk tashish ishlarining naqadar aniq va to’g’ri tashkil etilganligini ta`riflovchi ko’rsatkichlarga asoslanadi. Haraktlanuvchi tarkibning texnik jihatdan tayyorlik koeffitsenti, uni yo’lga chiqarish koeffitsenti, yo’lda ishlash davomliligi, texnik va ekspluatatsiya tezliklari, yo’l bosish masofasi va undan foydalanish koeffitsenti, tashilgan yukning tonna hisobidagi miqdori va tonna-kilometr hisobida bajarilgan ish anashunday ko’rsatkichlardir.

Harakatlanuvchi tarkibning yuk tashishga taxtligini ta`riflovchi ko’rsatkich - t e x n i k j i h a t d a n t a y yo r l i k k o e f f i ts e n t i d i r. Bu koeffitsentni topish uchun texnik jihatdan soz avtomobillar soni avtotransport korxonasidagi ro’yxatga kirgan avtomobilllar soniga bo’lish kerak, ya`ni:

bu erda: - tsikl davomida ishlatish kunlari;
- tsikl davomida ta`mirlash kunlari.

Harakatlanuvchi tarkibning yo’lga chiqarilishi ch i q a r i sh k o e f f i ts e n t i bilan ta`riflanadi. Chiqarish koeffitsenti avtomobillarning amalda ishlagan kunlari sonining avtotransport korxonasining ish kunlari soniga nisbati bilan belgilanadi, ya`ni:

bu erda: - avtomobillarning liniyadagi ish kunlari;
- kalendar kunlar soni.
Chiqarish koeffitsenti korxonaning ish rejimiga, ya`ni haftaning uzlukli yoki uzluksiz hafta bo’lishiga, avtomobillarning texnik ahvoliga, yuk tashish marshrutlaridagi yo’llarning yaxshi-yomonligiga va transport ishlarining qanchalik aniqtashkil etilganligiga bog’liq.
Avtomobilning liniyada ishlagan muddati (davomliligi) avtotransport korxonasining ishiga baho berishda ancha muhim faktorlardan bo’lib hisoblanadi; bu muddat avtomobilning garjdan chiqqan paytidan to garjga qaytib kelgan paytigacha o’tgan vaqt bilan belgilanadi. Bu ko’rsatkich avtotransport korxonasining ish rejimiga, yuk tashish ishining xarakteriga, shu bilan birga yuk ortiladigan va yuk tushiriladigan punktlarning ish vaqtiga hamda yuk tashiladigan masofaga bog’liq. Avtomobilning ikki va uch smena bo’lib ishlashini tashkil etish, liniyada shofyorlarni almashtirish, dam olish kunlarida asosiy shofyorni almashtirish yo’li bilan bu ko’rsatkichni oshirish mumkin.