2. Traktorlarning tasniflanishi va texnik ko‘rsatgichlari; Traktorlarni qishloq xo‘jaligida qo‘llanishi

1-MAVZU: KIRISH. TRAKTORLARNING TASNIFI VA ASOSIY QISMLARI. ICHKI YONUV DVIGATELLARI (2 SOAT)
Reja: 1. Traktorlarning rivojlanish tarixi, ularning vazifasi,

tuzilishi va ishlash jarayoni;

2. Traktorlarning tasniflanishi va texnik ko‘rsatgichlari;

3. Traktorlarni qishloq xo‘jaligida qo‘llanishi.

4. Dvigatelning vazifasi, tuzilishi va ish jarayoni;

5. Dvigatelning asosiy mexanizm va tizimlari;

6. Dvigatellarning tasniflanishi.

Таянч иборалар: трактор, двигател, трансмиссия, юриш қисми, бошқариш механизми, ишчи жиҳозлари, ғилдиракли ва занжирли трактор, трактор турлари двигател, ички ёнув двигатели, кривошип-шатун механизми, газ тақсимлаш механизми, двигател тизимлари, иш жараёни, двигател турлари.

.


1.1.Traktorlarning rivojlanish tarixi, ularning vazifasi, tuzilishi va ishlash jarayoni

Traktor - g‘ildirakli va zanjirli o‘ziyurar mashina bo‘lib, qishloq xo‘jalik mashinalarini ko‘chib yurishini ta’minlash va uning ishchi qismlarini xarakatga keltirish uchun xizmat qiladi.

Traktorlar halq xo‘jaligining turli sohalarida qo‘llaniladi. Ular qishloq xo‘jaligida, qurilish va yo‘l ishlarida, o‘rmon xo‘jaligida, erlarni o‘zlashtirish va sug‘orish, yuklarni tashish ishlarida foydalaniladi.

Qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash uchun texnikalar yaratish bo‘yicha ixtirolar eng avvalo Angliya va AQSHda paydo bo‘ldi. Buning sababi bir tomondan bu mamlakatlarda qishloq xo‘jaligining rivojlanganligi bo‘lsa, ikkinchi tomondan sanoatlashtirish jarayonining boshlanganligi edi. AQSHda va SHimoliy Amerikada qishloq xo‘jaligidagi erlarning juda kattaligi, biroq ishchi kuchi va vaqtining etishmasligi bu resurslarni tejash uchun qishloq xo‘jaligida yangi jihozlar va mashinalarning yaratilishiga turtki bo‘ldi.

19-asrdan boshlab bug‘ mashinalarni birinchi bo‘lib plug va sifatli boshoqli don ekinlarini yanchuvchi mashina-kombaynlarda foydalana boshlanishi bu yo‘nalishda qilingan birinchi qadam bo‘ldi. Buning natijasida 20-asr boshlariga kelib bug‘ traktori va mashinalari yaratildi (1.1 a va b - rasmlar)¹.

Lekin ular foydalanishdagi noqulayliklar sababli qishloq xo‘jaligida ommaviy ravishda joriy qilinmadi. Ommaviy ravishda joriy qilish imkoniyati 19-asrda yaratilgan va amaliy taraqqiy etgan ichki yonuv dvigitellari va elektromotorlar berdi. Motorlashtirishqishloq xo‘jaligiishlarini bajarish samaradorligini oshiribgina qolmay, qo‘shimcha er maydonlaridan, qaysiki xayvon tortishish kuchi bilan ishlov berib bo‘lmaydigan maydonlardan foydalanish imkonini berdi.

a)

b)