2 Тошкент давлат

Калит сўзлар:
инвестиция, инновация, хавф, хавфсизлик, таҳдид, концепция, 
стратегия, тижорат сири, ахборот оқимлари, саноат шпионажи, инвестицион риск, 
хавфсизлик индикаторлари. 
 
Мамлакатимизда барқарор ва самарали иқтисодиётни шакллантириш борасида амалга 
ошириб келинаётган ислоҳотлар бугунги кунда ўзининг натижаларини намоён этмоқда. 
Қисқа вақт ичида иқтисодиётдa чуқур таркибий ўзгаришлар амалга оширилиб, 
иқтисодиётнинг турли тармоқ ва соҳаларида ривожланиш,
иқтисодий мустақиллик, унинг 
барқарорлиги, мустаҳкамлиги, доимо янгиланишга ва ўз-ўзидан такомиллашиб боришга 
қодирлигини таъминловчи шарт-шароитларнинг яратилаётганлигига алоҳида эътибор 
қаратиш лозим. Бунда, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик соҳаларининг ўрни беқиёсдир 
Ҳар бир мамлакатда маълум бир соҳа тармоқни ривожлантиришда бўлгани каби кичик 
бизнес субектлари соҳасида ҳам инвестициялар етакчи ўринни эгаллайди. Албатта, бу 
фаолиятини барқарор ривожланишида уни ҳар томонлама иқтисодий хавфсизлигини 
таъминлашни асосий вазифалардан биридир.
Кичик бизнес субъектлари фаолиятини инвестициялаштириш уларнинг барқарорлик 
шартларидан биридир эканлигидан келиб чиқиб, шуни айтиш мумкинки, тадбиркор ўз ишлаб 
чикариш фаолиятини бошлаши учун етарли микдорда, инвестиция маблағига эга бўлиши 
шарт. Аммо кичик бизнес субъектлари фаолиятини инвестициялашда мамлакатда ички 
жамғарманинг ўсиш даражасининг пастлиги ва хусусий тадбиркорлар жамғармасининг 
етишмаслиги муаммо бўлиб келди. Мавжуд имкониятларда эса инвестицияларни жалб 
қилиш борасида уларни қайтарилиш шартларидаги муаммолар мавжуд бўлиб, улар ички ва 
ташки хавф-хатарлар билан ҳам боғлиқдир. Буни албатта, мамлакатнинг ички иқтисодий 
соҳадаги хавфсизлиги табиий, техник-технологик, инфратузилмавий, ижтимоий ҳамда бошқа 
макро ва микроиқтисодий ривожланиш омиллари, ички иммунитет ва турли беқарорлик, 
тангликлар таъсиридан ҳимояланиш орқали таъминланганлиги ва шу билан бирга иқтисодий 
хавфсизликка таҳдид солувчи ички омиллардан бири инвестицион фаолликнинг паст 
даражада эканлигидадир. 
Шуларни олдини олиш мақсадида, мамлакатда иқтисодий хавфсизликни таъминлаш 
давлат сиёсатининг муҳим таркибий қисми эканлигидан келиб чиқиб, уни таъминлашнинг 
устувор йўналишлари белгиланди. Даставвал, иқтисодий хавфсизликнинг сиёсий ташкилий 
ва ҳуқуқий асослари яратилиши ва унинг концепцияси ишлаб чиқилиши борасида 
имкониятлар яратилди. Уни ишлаб чиқиш эса иқтисодиёт ҳолатини объектив баҳолаш ҳамда 
унинг ривожланиш тамойили ва тенденцияларини прогноз қилишга асосланади. Бунинг учун 
иқтисодий хавфсизликни белгиловчи вазият ва холатлардаги сабаб-оқибатлари аниқланади. 
Шунингдек, иқтисодий хавфсизликни сақлаш ва мустаҳкамлашга масъул, жавобгар давлат 
органлари, ташкилот ва муассасалар белгиланади. 
Буни иқтисодий хавфсизликни таъминлашни асосий устувор йўналишлари орқали 
кўриш мумкин.
 
(1-расмга қаранг) [1] 
Кичик бизнес субъектларининг иқтисодий хавфсизлиги корхонанинг иқтисодий 
хавфсизлиги каби–маъмурият ва персонал томонидан амалга оширилган ҳуқуқий, ташкилий-
иқтисодий ва инженер техник тавсифдаги чора-тадбирлар тизими туфайли вужудга 
келтирилган ҳаётий муҳим иқтисодий манфаатларининг ички ва ташқи хавф-хатарлардан 
ҳимояланганлик ҳолатидир. 
Кичик бизнес субъектлари ўз фаолияти барқарорлигини таъминлаш мақсадида ўз 
йўналишдаги иқтисодий хавфсизлик стратегиясини ишлаб чиқади [2] . Буларга: 

---

217 

тижорат сирини ташкил этувчи маълумотлар; 

турли хилдаги ахборот оқимлари; 

рискларни ҳисобга олган ҳолда инновацион ва инвестицион сиёсатларни амалга 
ошириш оқибатида корхонага етказилган зарар ёки йўқотишларнинг ўрнини қоплаш, уларни 
тиклашга қаратилган хавфсизлик стратегиялари киради.