|
Калит сўзлар.
Ресурс, рақобатбардошлик, ресурс тежамкорлиги, модернизация,
диверсификация, иқтисодий хавф, техник-технологик янгиланиш.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга
Мурожаатномасида инвестиция фаолиятини тубдан ислоҳ қилиш борасида қуйидаги
213
фикрлари яъни, “Биз 2018 йилга “Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва
технологияларни қўллаб-қувватлаш йили” деб ном бериб, Давлат дастури доирасида 21
триллион сўм ва 1 миллиард долларга тенг 76 мингта лойиҳани амалга оширганимиз ўтган
йили яхши ният билан бошлаган ишларимизнинг натижасини кўрсатиб турибди. Саноат,
қишлоқ хўжалиги, капитал қурилиш, транспорт-коммуникация, сервис ва хизмат кўрсатиш
соҳаларида салмоқли ютуқлар қўлга киритилди” дея таъкидлаб ўтилди[1].
Реал сектор тармоқлари ишлаб чиқаришини модернизация қилиш ва техник-технологик
янгилаш жараёнларини жадал равишда амалга оширилиши иқтисодиётнинг барқарор
ўсишини таъминлашда катта аҳамиятга эга. Шу жиҳатдан корхоналарни барқарор
ривожлантиришдаги асосий омиллардан бири сифатида корхонада барча турдаги
ресурслардан оқилона фойдаланиш ва тежамкорлик масаласига урғу бериш ҳар қандан
корхона олдидаги муҳим вазифалардан биридир.
Мамлакат иқтисодиётини барқарор ва юқори суръатларда ўсишини таъминлашнинг
асосий
омили
сифатида
рел
корхоналарида
тайёрланаётган
маҳсулотларнинг
рақобатбардошлигини ошириш негизида ресурс тежамкорлигини таъминлаш масаласи ўта
муҳимдир. Чунки, ҳар қандай корхонанинг фаолиятида ишлаб чиқариш ресурсларида
тежамкорона фойдаланиш асосида иқтисодий йўқотишларни ва юзага келадиган иқтисодий
ҳамда молиявий хавф-хатарларни камайтиришга сабаб бўлади [2].
Шиддатли рақобат шароитида реал сектор корхоналарининг асосий вазифаси сифатида
турли иқтисодий хавфларни камайтириш чораларини кўриш асосида ишлаб чиқаришни
барқарор ўсишини таъминлаш ва юқори даражада даромад олишга эришишдир.
Ҳозирги кунда реал сектор корхоналарининг ишлаб чиқариш самарадорлигини
оширишнинг муҳим омилларидан бири бу тежамкорликдир. Реал сектор корхоналари
иқтисодий ўсишининг жадал суръатларини таъминлаш учун авваламбор ижтимоий ишлаб
чиқаришнинг моддий-техникавий негизларини модернизациялаш, меҳнат ресурсларининг
тўлақонли бандлигини таъминлаш каби долзарб муаммоларнинг ечими кўп жиҳатдан
тежамкорлик тамойилларига амал қилишини талаб этади.
Ресурслардан тежамкорлик билан фойдаланиш даражасини баҳолашда, энг аввало,
унинг амал қилиш тамойилларини белгилаб олиш мақсадга мувофиқдир. Чунки тежамкорлик
тушунчасининг серқирралиги ҳамда турлича маъно касб этиши мазкур жараённинг амал
қилиши тўғрисида кенгроқ тасаввурга эга бўлишни тақозо этади. Шунга кўра, ушбу
тамойилларни белгилашда тежамкорликка жамиятдаги умумиқтисодий жараён сифатида
ёндашилади[3].
Барчамизга маълумки, юртимизнинг улкан иқтисодий салоҳиятга эгалигини ҳисобга
олган ҳолда айтиш жоизки, ўтиш даврида катта миқдорда хомашё ва табиий
ресурсларимизнинг экспорти айнан иқтисодий тараққиётнинг муҳим йўналиши сифатида
жаҳон бозори конъюнктуравий ўзгаришларига боғлиқлиқ ҳолда кўплаб табиий
ресурсларнинг четга чиқиб кетишига сабаб бўлган. Бугунги кунга келиб, реал сектор
тармоқлари таркибидаги корхоналарда ресурслар тақчиллиги ёки четдан валютага
ресурсларнинг юқори нархларда харид қилиниши оқибатида корхоналарнинг иқтисодий
ҳолатига таъсир қилмоқда.
Бу эса реал сектор корхоналари ўртасида рақобат курашининг авж олишига,
рақобатбардош
корхоналарда
ресурсдан
оқилона
фойдаланишга
ҳамда
ресурс
тежамкорлигини таъминлашга олиб келади.
Ҳалол рақобатни таъминлаш асосида иқтисодиётнинг рақобатбардош-лигини
оширишда жаҳон бозори талабларини қондирувчи, иқтисодий ўсиш ва турмуш сифатини
оширишни таъминлайдиган товарларни ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш орқали реал
сектор корхоналарининг узоқ муддатга иқтисодий ўсишнинг юқори суръатларини таъминлаб
туриш корхоналарининг иқтисодий хавфсизлигини камайтиришга хизмат қилади.
Реал сектор корхоналарининг рақобатбардошлик даражаси унинг табиий ресурс
салоҳияти, меҳнат ресурсларининг сони ва сифати (малака даражаси), ишлаб чиқаришнинг
техник-технологик модернизациялашганлик даражаси, иқтисодиёт таркибий тузилишининг
214
такомиллашганлиги ва диверсификация-лашганлиги, бизнес юритиш учун яратилган шарт-
шароитларнинг қулайлиги, мамлакат корхоналарида ишлаб чиқариладиган маҳсулотларга
бўлган талаб ҳажми, давлатнинг иқтисодий ривожланиш ҳамда ислоҳотлар стратегияси қай
даражада илмий асосланганлиги ҳисобга олганлиги ҳамда бошқа бир қанча омилларга
боғлиқ деб хулоса қилиш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |
