2 sonli tajriba ishi. (4 soat) Mavzu: Egilishga ishlovchi temirbeton tо‘sinni qiya kesim bо‘yicha buzilishga sinash

---

2 - SONLI TAJRIBA ISHI. (4 soat) 
Mavzu: Egilishga ishlovchi temirbeton tо‘sinni qiya kesim bо‘yicha
buzilishga sinash. 
 
1.Tajribaning maqsad va vazifalari 
Ishni о‘tkazishdan maqsad qiya kesim bо‘yicha temirbeton tо‘sinning qirqilish 
oralig‘idagi kuchlanib-deformatsiyalanganlik holatini tadqiq etishdan iborat.
Tо‘sinning nazariy hisobi: 
О‘zaro teng masofada joylashgan tо‘planma kuchlar ta’sirida tayanchlar orasida 
eguvchi moment va kо‘ndalang kuchlar birgalikda ta’sir qiladi. Bu joylarda tо‘sinning 
kuchlanish-deformatsiya holatini belgilovchi asosiy omil bosh kuchlanishlar 
hisoblanadi. 
Bu kuchlanishlar ta’sirida qiya yoriqlar hosil bо‘lishi, kengayishi va eng xavfli qiya 
kesim bо‘yicha buzilish rо‘y berishi mumkin. 
Qiya kesim yuk kо‘tarish qobiliyatining eng katta miqdori 
Kо‘ndalang kesim о‘lchamlarining bosh siquvchi kuchlanishlarni qabul qilishi 
uchun yetarli ekanini quyidagi shartdan tekshiriladi. 
Bu yerda: 
Ishni o’tkazish tartibi: 
1. Temirbeton tо‘sinning qirqilish oralig‘idagi (kо‘ndalang kuchlar va eguvchi 
momentlar ta’sir etuvchi soha) ishini tadqiq etish. 

---

2. Element yuklanishidan to buzilgunga qadar yoriqlarning paydo bо‘lishi va 
rivojlanishini о‘rganish, tajribadan sо‘ng yoriqlar xaritasi va buzilish sxemasini tuzish.
3. Hisoblash orqali nazariy sindiruvchi kо‘ndalang kuchni aniqlash va uni 
haqiqiy tajribadagi bilan taqqoslash. 
II. Tо‘sinning geometrik о‘lchamlari va armaturalanishi 
Namuna-tо‘sinning geometrik о‘lchamlari va armaturalanishi 3,4-shaklda 
keltirilgan. 

---

III. Sinash 
Namuna - tо‘sin bir tomondan sharnirli qо‘zg‘olmas, ikkinchi tomondan sharnirli-
qо‘zg‘oluvchan tayanchlarga о‘rnatiladi. Tо‘sin gidravlik press yordamida taqsimlovchi 
traversa orqali ikkita tо‘plangan kuch bilan simmetrik holda yuklanadi. 

---

Yuklash kutilgan sindiruvchi kuchning 5-10% miqdorida bosqichma-bosqich olib 
boriladi. Yuk miqdori iskanja shkalasi bо‘yicha nazorat qilib turiladi. 
Tо‘sin salqiligi I-1 soat tipidagi indikator yoki PAO-6 pribori yordamida 
tayanchlar oralig‘i о‘rtasida о‘lchab boriladi. 
T-1, T-2, T-3, bazasi 100 li tenzometrlar yordamida bosh chо‘ziluvchi 
kuchlanishlar yо‘nalishi bо‘yicha betonning deformatsiyalari о‘lchanadi. 
IV. Ish yuzasidan hisobot tuzish tartibi 
Hisobotda: 
-
tajribaning maqsad va vazifalari;
-
nazariy hisoblar; 
-
ishni о‘tkazish tartibi; 
-
namuna haqida ma’lumotlar; 
-
sinash о‘tkazish tartibi va olingan natijalar; 
-
xulosa qismida: «yuk-deformatsiya», «yuk-salqilik» grafiklari, elementlardagi 
yoriqlar xaritasi va buzulish xarakteri tahlili, tajribaviy va nazariy kо‘ndalang kuchlar 
qiymatlari orasidagi farq va uning sabablarni-keltirilish kerak.