2-sinfda miqdorlarni o'rgatish metodikasi mundarija kirish i-bob. 2-sinflarda miqdor tushunchasi

2-sinf uchun matematikadan dars reja bayonnomasi.

1. 
   Muddati
   
2. 
   Sinfi: 2 «d»
   
3. 
   Dars: Matematika
   
4. 
   Mavzu: Ko`bburjaklar yuzasini topishga doir bilimlarni mustaxkamlash
   
5. 
   Dars tili: Olingan bilim ko`nikmalarni mustaxkamlash malakaga aylantirish malaka xosil qilish
   
6. 
   Dars uslubi Amaliy o`lchash xisoblash, chamalash, taqqoslash, kitob va darslik bilan mustaqil ishlash.
   
7. 
   Dars jixozi: Mavzuga oid turli xil yuzalarni o`lchash mumkin bo`lgan o`quv kursalari, kitob, uy ro`zg`or buyumlari, chizmalar geometrik shakllar⁵.
   
8. 
   Darsning maqsadi:
   

1. 
   Talimiy:
   
   1. 
      bolalardan predmet va narsalarning o`lchash katta bo`lmagan yuzasini o`lchash mumkin bo`lgan ko`nikmani xosil qilish.
      
   2. 
      Turli narsalarni o`lchash orqali uzunlik va yuza o`lchovlari haqidagi bilimlarni mustaxkamlash
      
   3. 
      Turmushda turli miqdorlar mavjudligini ularni o`lchash xisoblash uchun turli o`lchov birliklari ishlatilishini o`rgatish
      
2. 
   Tarbiyaviy:
   
   1. 
      o`quvchiga turli o`lchovlar bilan ishlash jarayonida o`sha o`lchov
      

haqidagi turli ma`lumotlarni o`rgatish va shu asosda bolada shu o`lchov shaklining yuzaga kelish jarayonlariga qiziqishni o`stirish;
b) amaliy ishlar jarayonida tabiatdagi narsalarga, buyumlarga estetik munosabatlarni shakllantirish, matematik masalalarni hal qilishga qiziqishni o`stirish, mantiqiy fikrlashga, idrok etishga, topqirlikka, ziyraklikka xos hislarni tarbiyalash.

3. 
   Amaliy rivojlantiruvchi:
   

a) bolada turli narsa, predmet, buyumlarni o`lchash, chamalash, hisoblash, topish orqali voqea va hodisalarni bo`lgan to`g`ri munosabatlar, dunyoqarash, mantiqiy fikrlash, g`oyaviy siyosiy masalalarda o`z mustaqil fikriga ega bo`lish kabi ahloqiy sifatlarni o`stirish, rivojlantirish;
b) bolalarda komil insonni shakllantirishda zarur bo`lgan-insoniylik, mehnatsevarlik, to`g`ri so`zillik, kattalarni hurmat qilish, mehribonlik, poklik, yuksak ma`naviy sifatlarga ega bo`lish kabi ahloqiy munosabatlar hosil bo`lishiga erishish.

sana Mavzu: Takrorlash uchun misollar Yangi mavzu uchun sxema Yangi mavzuni Mustax kamlash uchun misollar Mavzuni umumlashtirish Takrorlash uy ishlari

6. 
   Dars rejasi:
   
   1. 
      Tashkiliy ishlar-2’
      
   2. 
      O’tilgan bahoni eslash va baholash-7’
      
   3. 
      O’tilgan mavzu bilan yangi mavzuni bog’lash, umumlashtirish-2’
      
   4. 
      Yangi mavzu bayoni-10’
      
   5. 
      Vustahkamlash ishlari-17’
      
   6. 
      Mavzuni umumlashtirish, xulosa-5’
      
   7. 
      Uyga topshiriq berish-2’
      
7. 
   Darsning borishi:
   
   1. 
      Tashliliy ishlar-davomatni aniqlash, sinfni darsga tayyorgarligini, ya’ni o’quv materiallarining mavjudligini tezda tekshirish, chizmalar, sxemalar, kartochkalarning o’z joyida ekanligini ko’rib qo’yish, sinf xattaxtasidagi yozuvlar ketma-ketligini yana bir bor tekshirib olish, darslik va boshqa qurollarning etarliligini nazorat qilish va eng asosiysi bolalarning darsga bo’lgan ruhiy kayfiyatlarini a’lo darajada bo’lishiga erishish.
      
   2. 
      O’tilgan mavzuni eslash, baholash uchun og’zaki mashq-misol va topshiriqlar berish.
      

a)

9

13

17

18

36

44

45

53

54

56

62

63

81

Shu tasmadagi 9 ga bo’linmaydigan yoki aksincha 9 ga bo’linadigan sonlarni ayting.

2. 
   Quyidagi ifodalarning javoblaridan to’g’risining ostiga chizing yoki og’zaki ayting.
   

7 ^. 5 – 3 = (14, 16, 20, 30, 32, 34, 36, 40)
47 – 16 – 10 = (27, 34, 21, 41, 43)
16 : 2 ^. 4 = (2, 4, 12, 18, 30, 32, 40, 42)
16 : 4 ^. 2 = (2, 4, 8, 16, 32)
40 – 15 : 5 = (5, 8, 15, 22, 25, 30, 37)
v ) shu o’lchov bilan quyidagi shakllarni o’lchang, qaysi shakl katta?

Shu 12 santimrtrli chizg’ichda 1sm, 2sm, 3sm, 4sm li nechta bor?

12 : 1 = 12 ta
12 : 2 = 6 ta
12 : 3 = 4 ta
12 : 4 = 3 ta.
3. O’tilgan mavzuni yangi mavzuga bog’lash uchun santimetr nima, u bilan nimani o’lchanadi 1 sm² nimani bildiradi, u bilan nimani o’lchanadi, yuzani 1 sm bilan o’lchash mumkinmi kabi savollar bilan amaliy ish sifatida har kimga har xil shakllar tarqatish mumkin. Bu tarqatilgan shakllarning hammasi raqamlangan bo’ladi va uning javobi o’qituvchida bo’ladi. Bola aytadi: Mendagi shaklning raqami M: 22, uni o’lchaganimda uning yuzasi 15 ta chiqdi, demak, mendagi shaklning yuzasi 15kv. sm. va hokazo⁶.
4. Yangi mavzuga kirishishdan oldin quyidagi misollarni sinf xattaxtasidagi yozuv bo’yicha o’quvchilar o’qituvchi yordamida o’z daftarlarida ishlaydilar.
78 : 8 = 7 ^. 7 = (40 – 36) ^. 4 =
56 : 7 = 6 ^. 6 = 5 ^. (24 – 17) =
54 : 6 = 8 ^. 8 = (40 + 24) : 8 =
81 : 9 = 8 ^. 9 = 42 : (15 – 8) =
30 : 5 ^. 7 = 45 – 56 : 8 = 67 + 36 : 9 =

1323-masala. 18 litr suvni 6 ta bankaga quyishdi. 4 ta shunday bankaga qancha litr suv quyish mumkin?

Yechish: 1) 18 : 6 = 3 (litr) 2) 4 ^. 3 = 12 (litr)
Javob: 12 litr quyish mumkin.
1324-masala. (Masala matnini o’quvchilarga o’zlashtirishi oson bo’lishi uchun quyidagicha o’zgartirib berish mumkin deb hisoblaymiz, chunki, hozir joylarda telefon, telegraf va h.k. simlari juda kam hollarda er ostidan tortilgan).
Maktab hovlisidagi terakning balandligi 6 metr, biz o’qiyotgan maktab binosining balandligi 18 metr. 1) Maktab binosining balandligi terek balandligidan necha marta ortiq? 2) Terak balandligi maktab balandligidan necha marta kam? 3) Maktab balandligi terak balandligidan necha marta baland? 4) Terak balandligi maktab balandligidan necha metr past?
Yechish: 1) 18 : 6 = 3 marta ortiq

2. 
   18 : 3 = 3 marta kam
   
3. 
   8 – 6 = 12 metr baland
   
4. 
   18 – 6 = 12 metr past.
   

Xulosa
“Ta'lim to’g’risida”gi Qonun hamda Kadrlar tayyorlash milliy dasturining mohiyati barkamol avlodni tarbiyalashga qaratilgan bo’lib, unda quyidagi vazifalar bеlgilab qo’yilgan. Xususan, yoshlarni ma'naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash, yosh avlodni ma'naviy-axloqiy tarbiya asosida yеtuk qilib tarbiyalash, talabalarning ma'naviyatini milliy istiqlol g’oyasi asosida tarbiyalash va shakllantirishda ommaviy axborot vositalari imkoniyatlaridan kеng va samarali foydalanish, yoshlarda Vatanga va xalqqa muhabbat, yurt farovonligi uchun kurashish, insonparvarlik, o’zlikni anglash, milliy qurur, milliy iftihor, o’zga millat kishilari va ularning sadriyatlarini xurmat qilish kabi fazilatlarni tarbiyalash, yoshlarda vijdon erkinligi, ta'lim-tarbiya masalalari ustuvor vazifa sifatida amalga oshirilmoqda.
Yurtboshimiz “Yuqori malakali, zamonaviy bilimlarga ega bo’lgan, hozirgi kun talablari asosida fikrlay oladigan еtuk kadrlarni tayyorlash ham ijtimoiy-siyosiy, ham iqtisodiy muammolarimizni hal etishning kaliti hisoblanadi”dеgan edi.
Jamiyatda layoqatli, ishbilarmon, еtuk kadrlarga hamisha zarurat tu?iladi. Insoniyat rivojining tarixi uning talablarini qondirish va mavjud muammolarni hal etishga qodir munosib kadrlarga ehtiyoj sеzib kеlganidan guvohlik bеradi. Bu jamiyatning hozirgi taraqqiyot bosqichida ham dolzarb masalalardan biri bo’lib kеlmoqda. Buning uchun esa kadrlar siyosati nеgizida ma'naviyat va ma'rifat, shaxsni muntazam kamol toptirish borasida uzluksiz ish olib borish talab etiladi. Komil inson dеganda biz, avvalo ongi yuksak, mustaqil fikrlay oladigan, xulq-atvori bilan o’zgalarga ibrat bo’ladigan, bilimli, ma'rifatli kishilarni tushunamiz.
Mustaqillikning dastlabki yilaridanoq yurtimizda ma'naviyatni yuksaltirishga juda katta e'tibor bеrilishi bеjiz emas, iqtisodiyotni rivojlantirish, mustaqillikni mustahkamlash, mamlakatni jarayon siyosati saqnasiga olib chiqish kabi vazifalarni ma'naviyatni yuksaltirmay turib amalga oshirib bo’lmaydi. Ma'naviyatni yuksaltirish sohada muayyan muvafaqqiyatlarga eishilgach, jumladan, milliy tariximizni, xalqimizning g’ururi bo’lgan o’nlab va yuzlab allomalar xotirasini qayta tiklash, milliy an'ana va marosimlarni el-yurtimizga qaytarish kabi xayrli ishlar amalga oshirilgach, milliy mafkura va milliy istiqlol g’oyasi va mafkura masalalarini kun tartibiga qo’yish uchun ma'naviy asos yaratildi. Ana shu ma'naviy asos mamlakat taraqqiyotini ta'minlovchi yosh avlodni ma'naviy kamol toptirish, yangi tafakkur sohiblarini tarbiyalash jarayonida mu?im omil bo’lib xizmat qiladi. Bugungi kunda yangi jamiyat bunyodkori bo’lmish komil insonni tarbiyalash jarayonida umuminsoniy va milliy qadriyatlarga asoslanamiz.
Matematikada o’rganiladigan asosiy tushunchalardan biri miqdor tushunchasidir. Shuning uchun “Matematika miqdorlar haqidagi fan, u miqdor tushunchasidan kelib chiqadi” deb bejiz aytilmagan. Boshlangich sinfda quyidagi miqdorlar qaraladi: uzunlik, yuz, massa, hajm, vaqt va boshqalar.
Boshlangich sinflarda asosiy miqdorlarni o’rganish arifmetik materialni o’rganish bilan uzviy bog’liqlikda amalga oshiriladi. Jumladan “o’lchashni o’rgatish sanashni o’rgatish bilanbog’lanadi; yangi o’lchov birliklari tegishli sanoq birliklari kiritilgandan so’ng kiritiladi; ismli sonlarni yozilishi va o’qilishi sonlarni nomerlash bilan parallel o’rganiladi; arifmetik amallar abstrakt sonlar ustida va isimli sonlar ustida bajariladi. O’quvchilarning o‘lchov birliklari to‘g‘risidagi bilimlari va tasavvurlari ko’rgazmalilikning turli vositalari yani geometrik figuralarning modellari, chizmachilik va o’lchash asboblaridan keng foydalanish, kuzatishlar asosida va har qaysi o‘quvchining alohida miqdorlarni o‘lchashga doir amaliy mashqlar ish natijalari asosida xulosa chiqarish o’rgatish maqsadga muvofiqdir.
Atrof-borliqni o’z kashfiyotlari orqali bilib olish bolalar uchun juda qiziqarlidir.
Matematikani tevarak atrof, kundalik turmush bilan bog’lab o’qitishda yetuk olimlar, metodistlar, didaktiklar tomonidan asoslab berilgan nazariyalar hamda ilg‘or tajribali o‘qituvchilarni dars jarayonida olib borgan amaliy ishlariga tayanib bu mavzuni yoritib berishdagi 4 ta asosiy sabablarini ta’kidlab o’tish lozim:
1. Mahalliy materiallardan foydalanib darsni xayotiyligini ta’minlash.
2. Miqdorlar ustida ishlashda bu miqdorlarni turmush hayot bilan bog’lash.
3. Turli masalalar tuzish va yechish matematikani hayot bilan bog’lashdagi muhim vosita ekanligi.
4. O’quvchilarni jamoa va yakka tartibdagi ishlarini tashkil qilish uchun yahshi sharoit yaratadi.