2. Sifat analizi usullarini; Kationlar va anionlar klassifikatsiyasini


Analiz tartibini,analizda ishlatiladigan sifat reaksiyalarini va ularning bajarilishini



Download 22,22 Kb.
bet3/3
Sana13.07.2022
Hajmi22,22 Kb.
#792742
1   2   3
Bog'liq
1 mvzuj Analitik kimyo fanining maqsad va vazifalari

4.Analiz tartibini,analizda ishlatiladigan sifat reaksiyalarini va ularning bajarilishini.
Kationlarning sifat analizida guruh reagenti sifatida kislotalar, kuchli asoslar, ammiak, karbonatlar, fosfatlar, ishqoriy metallar sulfidlari, oksidlovchilar va qaytaruvchilar ishlatiladi. Kationlar vodorod–sulfidli usul bo`yicha 5 guruhga, kislota–asos usuli bo`yicha 6 guruhga, ammiak–fosfatli usul bo`yicha 5 guruhga ajratiladi.
Vodorod–sulfidli usul bo`yicha kationlar guruhlari.

Guruh

Kationlar

Guruh reagenti

Cho`kma tarkibi

Birikmalarning eruvchanligi

I guruh

Li+, Na+, K+, NH4+, Mg2+

Yo`q

Yo`q

S2–, Cl, CO32–, OH

II guruh

Ca2+, Sr2+, Ba2+

(NH4)2CO3

CaCO3, SrCO3, BaCO3

S2–, Cl lar suvda eriydi

III guruh

Al3+, Cr3+, Fe2+, Fe3+, Zn2+, Co2+, Mn2+, Ni2+

(NH4)2S

Al(OH)3, Cr(OH)3, Fe2S3, ZnS, CoS

S2– suyultirilgan kislotalarda, Cl lar suvda eriydi

IV A guruh

Cu2+, Cd2+, Hg2+, Bi3+

H2S

CuS, CdS, HgS, Bi2S3

S2– suyultirilgan kislotalarda erimaydi

IV B guruh

Sn2+, Sn4+, Sb3+, Sb5+

Na2S yoki (NH4)2S

Yo`q

S2– suyultirilgan kislotalarda erimaydi

V guruh

Ag+, Pb2+, Hg22+

HCl

AgCl, PbCl2, Hg2Cl2

Cl lar suvda erimaydi, suyultirilgan kislotalarda eriydi

Kislota–asos usuli bo`yicha kationlar guruhlari.

Guruh

Kationlar

Guruh reagenti

Cho`kma tarkibi

Birikmalarning eruvchanligi

I guruh

Ag+, Pb2+, Hg22+

2 M HCl

AgCl, PbCl2, Hg2Cl2

Cl lar suvda erimaydi

II guruh

Ca2+, Sr2+, Ba2+

1 M H2SO4

CaSO4, SrSO4, BaSO4

SO42– lar suvda erimaydi

III guruh

Zn2+, Al3+, Cr3+, Sn2+, Sn4+, As3+

4 M NaOH

Zn(OH)2, Al(OH)3, Cr(OH)3, Sn(OH)2, Sn(OH)4

OH lar amfoter bo`lib, ishqorda eriydi

IV guruh

Mg2+, Mn2+, Fe2+, Fe3+, Bi3+, Sb3+, Sb5+

25 % li NH3

Mg(OH)2, Mn(OH)2, Fe(OH)2, Fe(OH)3, Bi(OH)3

OH lar NaOH yoki NH3 da erimaydi

V guruh

Co2+, Ni2+, Cu2+, Cd2+, Hg2+

25 % li NH3

Co(OH)2, Ni(OH)2, Cu(OH)2, Cd(OH)2, Hg(OH)2

OH lar kompleks birikma hosil qilish hisobiga NH3 da eriydi

VI guruh

Na+, K+, NH4+

Yo`q

Yo`q

Cl, SO42–, OH lar suvda eriydi

Ammiak–fosfatli usul bo`yicha kationlar guruhlari.

Guruh

Kationlar

Guruh reagenti

Cho`kma tarkibi

Birikmalarning eruvchanligi

I guruh

Ag+, Pb2+, Hg22+

HCl

AgCl, PbCl2, Hg2Cl2

Cl lar suvda erimaydi

II guruh

Sn2+, Sn4+, Sb3+, Sb5+

HNO3

H2SnO2, H2SnO3, H2SbO2, H2SbO3

Metaqalay va metasurma kislotalar suvda erimaydi

III A guruh

Ba2+, Sr2+, Ca2+, Mg2+, Mn2+, Fe2+

(NH4)2HPO4 (25 % li NH3)

Ba3(PO4)2, Sr3(PO4)2, Ca3(PO4)2, Mg3(PO4)2, Mn3(PO4)2, Fe3(PO4)2

PO43– lar suvda va ammiakda erimaydi, sirka kislotada eriydi

III B guruh

Al3+, Cr3+, Fe3+

(NH4)2HPO4 (25 % li NH3)

AlPO4, CrPO4, FePO4

PO43– lar suvda, ammiakda, sirka kislotada erimaydi, HCl da eriydi

IV guruh

Cu2+, Cd2+, Hg2+, Co2+, Ni2+, Zn2+

(NH4)2HPO4 + NH3

Cu3(PO4)2, Cd3(PO4)2, Hg3(PO4)2, Co3(PO4)2, Ni3(PO4)2, Zn3(PO4)2

PO43– lar reagentda kompleks hosil qilish hisobiga eriydi

V guruh

Na+, K+, NH4+

Yo`q

Yo`q

Cl, NO3, PO43– lar suvda eriydi

Anionlarning guruh reagentlari anionlarga ta`sir ko`rsatish xususiyatiga qarab quyidagi guruhlarga ajratiladi:
1. Gaz ajralib chiqishini ta`minlaydigan reaktivlar, masalan, HCl, H2SO4.
2. Kam eruvchan cho`kmalar hosil qilish hisobiga anionlarni eritmadan ajratib oluvchi reaktivlar, masalan, BaCl2 Ba(OH)2 ishtirokida, AgNO3 2 n HNO3 ishtirokida.
3. Qaytaruvchi reaktivlar, masalan, KJ.
4. Oksidlovchi reaktivlar, masalan, KMnO4, J2 ning KJ dagi eritmasi, konsentrlangan HNO3, H2SO4.
Anionlar 3 guruhga ajratiladi.
Kislota–asos usuli bo`yicha anionlar guruhlari.

Guruh

Anionlar

Guruh reagenti

Cho`kma tarkibi

Birikmalarning eruvchanligi

I guruh

SO32–, SO42–, S2O32– CO32–, SiO32–, PO43– CrO42–, Cr2O72–

BaCl2, H2SO4

BaSO3, BaSO4, BaS2O3, BaCO3, BaSiO3, Ba3(PO4)2, BaCrO4, BaCr2O7

Ba2+ tuzlari suvda erimaydi

II guruh

Cl, Br, J, S2–, SCN

AgNO3

AgCl, AgBr, AgJ, Ag2S, AgSCN

Ag+ tuzlari suvda erimaydi

III guruh

NO2, NO3, CH3COO

Yo`q

Yo`q

Na+, Ca2+, Al3+ tuzlari suvda eriydi

Masalan:
1–guruh kationlari sifat reaksiyalari:
a) KCl + H2C4H4O6 = KHC4H4O6↓(oq) + HCl
b) NaCl + UO2(CH3COO)2 + CH3COOH = Na(UO2)(CH3COO)3↓(sariq) + HCl
c) 2K2[HgJ4]+4KOH+NH4Cl = [OHg2NH2]J↓(qizil–qo`ng`ir)+7KJ+KCl+3H2O
2–guruh kationlari sifat reaksiyalari:
a) Pb(NO3)2 + K2CrO4 = PbCrO4↓(oq) + 2KNO3
b) Hg2(NO3)2 + 2HCl = Hg2Cl2↓(oq) + 2HNO3
c) NaCl + AgNO3 = AgCl↓(oq suzmasimon) + NaNO3
3–guruh kationlari sifat reaksiyalari:
a) CaCl2 + (NH4)2C2O4 = CaC2O4↓(oq) + 2NH4Cl
b) Sr(NO3)2 + H2SO4 = SrSO4↓(oq) + 2HNO3
c) BaCl2 + K2CrO4 = BaCrO4↓(sariq) + 2KCl
4–guruh kationlari sifat reaksiyalari:
a) 3ZnCl2 + 2K3[Fe(CN)6] = Zn3[Fe(CN)6]2↓(jigarrang–sariq) + 6KCl
b) 2CrCl3 + 3(NH4)2S + 6H2O = 2Cr(OH)3↓(yashil) + 3H2S↑ + 6NH4Cl
c) 2AlCl3 + 3(NH4)2S + 6H2O = 2Al(OH)3↓(oq) + 3H2S↑ + 6NH4Cl
Mavzuga oid tayanch iboralar.
1. Analitik kimyo fani–moddaning kimyoviy tarkibini aniqlashning nazariy asoslarini rivojlantiruvchi, elementlar va ularning birikmalarini aniqlash, ajratib olish, tarkibini aniqlash usullari hamda birikmaning kimyoviy tuzilishini aniqlash usullarini ishlab chiquvchi fan.
2. Sifat analizi– analitik kimyo fanining moddalarning tarkibida qanday element atomlari borligini o`rganuvchi bo`limi.
3. Miqdor analizi– analitik kimyo fanining moddalarning tarkibida element atomlarining qanday miqdorda borligini o`rganuvchi bo`limi.
4. Ayni aniqlash–aniqlanayotgan kimyoviy birikmaning fizik–kimyoviy xossalari asosida oldindan ma`lum bo`lgan modda bilan solishtirish orqali aniqlash.
5. Aniqlash–aniqlanayotgan ob`ekt tarkibida u yoki bu asosiy komponentlar, aralashmalar, funksional guruhlar bor yoki yo`qligini aniqlash.
6. Kation–musbat zaryadli ion.
7. Anion–manfiy zaryadli ion.
8. Analitik reaksiya–element, ion yoki molekulani ajratib olish, aniqlash va miqdorini aniqlash uchun ishlatiladigan reaksiya turi.
9. Reagentlar yoki reaktivlar–analitik reaksiyalarni amalga oshirishga yordam beruvchi moddalar.
10. Guruh reagenti–bir guruh kationlari yoki anionlari bilan bir xil sharoitda reaksiyaga kirisha oladigan moddalar.

Xulosa:
Analitik kimyo fani zamonaviy fan sifatida uzoq tarixiy rivojlanish jarayonida vujudga keldi. XIX asr boshlarida turli xil ishlab chiqarish jarayonlarining keskin o`sishi fabrikalarda analitik xizmatlarni yo`lga qo`yish imkonini berdi. Yangi kimyoviy elementlarning aniqlanishi, xom–ashyo manbalarini izlash analitik kimyoning rivojlanishiga katta hissa qo`shdi.


Mavzuga oid adabiyotlar:
1. M. S. Mirkomilova: «Analitik kimyo», Toshkent, «O`zbekiston» nashriyoti, 2005 yil, 5–19 betlar;
2. M. G`ulomova: «Analitik kimyo», Toshkent, «Talqin» nashriyoti, 2005 yil, 44–89 betlar;
3. U. Haydarov: «Analitik kimyo», Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 2007 yil, 48–146 betlar.
Download 22,22 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish