2. Qadriyatlar o'rnining o'zgarishi. O'tish davrida qadriyatlar tizimining o'zgarishi

3-mavzu:

Qadriyatlarning o'zgarishi yoki yangilanishi jarayonida ma'naviy-ma'rifiy ishlarning o'rni

Reja

1. Qadriyat insoniyat uchun muayyan ahamiyat kasb etuvchi narsa va hodisalar

2. Qadriyatlar o'rnining o'zgarishi.

3. O'tish davrida qadriyatlar tizimining o'zgarishi.

 

Mavzu yuzasidan biz o'rganayotgan qadriyat tushunchasi umumiy ma'nodagi qadr so'zining yig'idisi sifatida uning keng ma'nodagi mazmunini ifodalaydi deyish mumkin. Borliqdagi har bir narsaning o'z o'rni ta'bir joiz bo'lsa qadri bor. Faqat ularning inchsoniyat hayotidgi salbiy va ijobiy jihatlari bor. Shu jihatdan yllar silsilasidan o'tib kelayotgan insoniyat uchun qadrli bo'lgan narsa va hodisalar umumiylikda qadriyat sifatida namoyon bo'ladi.

Shu nuqtai nazardan qaraganda qadriyat – insoniyat hayotidagi muayyan voqea va hodisalar, ijtimoiy hayotdagi madaniy, axloqiy, ma'rifiy hodisalar, moddiy va ma'naviy meros ahamiyatini insoniyat uchun ahamiyatini aks ettiruvchi tushuncha. Jumladan, muhim sanalagan ozodlik, hurlik, tinchlik, adolat, ijtimoiy tenglik, totuvlik, bag'rikenglik, ma'rifat, ilm, haqiqat, yaxshilik, go'zallik, an'ana, urf-odat kabi har qanday narsa, qadriyatdir.

Qadriyat insoniyat uchun muayyan ahamiyat kasb etuvchi narsa va hodisalar, ijtimoiy hayot bilan bog'liq turmush uchun ijobiy bo'lgan jihatlarning qadrini ifodalash uchun qo'llaniladigan tushunchadir. Aynan ana shu qadrli bo'lgan narsalarning ahamiyati ijtimoiy hayotda insonlarning qarashlariga ta'sir qilish va o'zgartirish xususiyatiga ega.

Inson uchun dunyoda o'zgarmas qadriyatlar bor. Bular sirasiga Vatan, ota-ona va ta'bir joiz bo'lsa inson uchun eng oliy qadriyat deb tan olinadigan farzand hisoblanadi.

Қадриятлар ўрнининг ўзгариши

Вugungi globallashuv ko'pgina g'oyalar ana shu qadriyatlarning izdan chiqishiga xizmat qilayapti. Masalan, “kosmopolitizm” g'oyasi. Unda qayerda yaxshi yashasang o'sha yer vatan degan g'oya ilgari suriladi bu o'z-o'zidan vatanning qadrsizlanishiga olib keladi. Yoki sevgi –muhabbat g'oyasi. Ana shu tushuncha bilan yashayotganlar hattoki farzand ko'rishni ham ahamiyatli hisoblamaydilar. Eng asosiysi ikki sevishgan qalbning birlashishi va baxtli hayot kechirishi. Ular uchun hattoki nikoh, oilaning asosiy qadriyati bo'lgan farzand masalasi ham ikkinchi darajali hisoblanadi.

O'zining qadriyatlarini belgilab olgan jamiyat, xalqlar, davlatlar o'sha ma'lum qadriyatlar tizimi asosida yashaydilar. Ulardagi o'zgarishlar ikki xil holatda yuz berishi mumkin. O'zining qadriyatlarini belgilab olgan jamiyat, xalqlar, davlatlar o'sha ma'lum qadriyatlar tizimi asosida yashaydilar. Ulardagi o'zgarishlar ikki xil holatda yuz berishi mumkin.

O'tish davrida qadriyatlar tizimining o'zgarishi

Birinchisi, mafkuraviy xurujlar. Ya'ni mafkuraviy poligon hududiga tushib qolgan mamlakatlar. Ularga doimiy ravishda bosim bo'lishi, yot g'oyalarning tiqishtirilishi. Yoshlarning ongi va qalbini egalashga bo'lgan urinishlar natijasida qadriyatlarning o'zgarish muqarrar bo'lib qoladi.

Ikkinchidan, yangi rivojlanish yo'liga kirgan mamlakatlar. Ya'ni o'tish davrida shunday holatga kelishi mumkin. Bu davrda mamlakat aholisi bir bosqichdan ikkinchi bosqichga o'tish holatini boshidan kechiradi. Bu davrda g'oyalar, mafkuralar o'zgaradi. Ya'ni yangilanish jarayonini boshidan kechiradi.

Eskirib o'zni oqlamagn mafkura o'rniga jamiyatda yangi mafkurani shakllantirish masalasi maydonga chiqadi. Natjada tarafkashliklar boshlanadi. Odingi mafkurani yoqlovchilar. Yangi mafkuraning markkabliklarini istamaydiagn odamlar boshqalarning miyasini chalg'itishga harakat qiladilar. Bunda ilgarigi qadriyatlar o'zini oqlamaganligni tan olishni istamaydilar. Ana shunday jarayonda boshqa qadriyatlar qatorida milliy-ma'naviy qadriyatlarga ham putur yetishi mumkin.

Mustaqillikning ilk yillarida bizning mamlaktaimzda ham xuddi shunday jarayonlar yuz berdi. Ta'bir joiz bo'lsa, bugshungi kunda ham uning asoratldari davom etayotganini ko'rish mumkin. Shukrki, ma'naviy-ma'rifiy ishlarga davlat darajasida ahaiyat berildi. Shu bois ko'pgina qiyinchildiklar yengib o'tildi.

Binobarin, aynan ma'naviy-ma'rifiy ishlarning samara bilan faoliyat olib borishigina jamiyatni har qanday qiyinchiliklardan olib chiqishi mumkin.

EЪTIBORLARINGIZ UChUN

RAXMAT!