Test topshiriqlari.
Reparativ regeneratsiyaga misollar:
A. Ichak epiteliyasining sog‘lom organizmda tiklanishi. B. Alpi- nistlarda eritrotsitlar soni ortishi. D. Me’yoriy qon hujayralar hosil bo’lishi. E. Jarohatdan keyin yaraning bitishi. F. Sut tishlarining doimiy tishlar bilan almashinishi.
Teratogenlar — bu:
A. Strukturaviy genlar. B. Regulator genlar. D. Rivojlanish buzilishiga sabab bo‘luvchi omillar. E. Mayib-majruhlikni keltirib chiqaruvchi mutant genlar. F. Yomon o‘sma kasalligiga sabab bo‘luvchi omillar.
Geterotransplantatsiya — bu:
A. Bir organizmdan ikkinchisiga qon quyish. B. Bir organizm doirasida to‘qimalarni ko‘chirib o'tkazish. D. Bir tur doirasida transplantatsiya. E. Bir turdan ikkinchi turga transplantatsiya. F. Genetik injeneriya usuli.
Stressning birinchi bosqichida kuzatiladi (noto‘g‘ri javobni toping ):
A. Retseptorlar ta’sirlanishi. B. Simpatik adrenal sistema qo‘zg‘alishi. D. Mutatsiyalar chastotasi ortishi. E. Adrenalin sintezi kuchayishi. F. Arterial bosini ortishi.
Reparativ regeneratsiya masslilablari (noto‘g‘ri javobni toping ):
A. Evolutsiyada o‘zgarmaydi. B. liar xil guruh vakillarida ancha farq qiladi. D. Umurtqalilarda regeneratsiya inasshtablari ancha tor. E. Reptiliyalarda ayrim a’zolar tiklanishi mumkin. F. Sutemi- zuvchilarda endomorfoz yaxshi rivojlangan.
Genetik gomeostaz — bu:
A. Organizm irsiy axboroti doimiyligi saqlanishi. B. Nospetsifik himoya mexanizmlari tomonidan amalga oshiriladi. D. Spetsifik himoya mexanizmlari tomonidan amalga oshiriladi. E. Hamma javoblar to‘g‘ri. F. To‘g‘ri javob berilmagan.
Gigantizm — bu:
A. Tana uzunligi kamayishi. B. Tana uzunligi ortishi. D. A’zo- ning notipik joylashishi. E. Naylar yoki teshiklar torayishi. F. Naylar yoki teshiklar rivojlanmaganligi.
Biologik ritmlar (noto‘g‘ri javobni toping):
A. Organizmlarning vaqt o‘zgarishlarini seza olishi. B. Evo- lutsiya jarayonida shakllangan. D. Faqat yuqori organizmlarda kuzatiladi. E. Uni xronobiologiya fani o‘rganadi. F. Organizm I’unksiyalarining muhit o‘zgarishlariga bog‘liqligi.
Immunologik tolerantlik (noto‘g‘ri javobni toping):
A. Antigenga qarshi antitelo sintezlanmasligi. B. Yot antigenlarning organizmda saqlanishi. D. Ma’lum antigenlarga Hpetsifik reaksiya kuzatlmasligi. E. Spetsifik reaktivlik sustlashishi. I
1'. Nospetsifik himoya reaksiyalari sustlashishi.
Otadan yoki onadan bolasiga buyrakni ko‘chirib o'tkazish qaysl transplantatsiya turi hisoblanadi?
A. Ksenotransplantatsiya. B. Autotransplantatsiya. D. Allotrans- pliintatsiya. E. Gomotransplantatsiya. F. Eksplantatsiya.
BO‘LIM. EVOLUTSIYA TA’LIMOTI
mavzu. EVOLUTSIYA ELEMENTAR
OMILLARINING ODAM POPULATSIYALARIGA
TA’SIRI
Mavzuning mazmuni.
Evolutsiya ta’limoti organizmlarning tarixiy rivojlanishi mexanizmlarini o'rganadi. Hu ta’limot evolutsiyaning sintez nazariyasiga asoslangan (ESN). ESN XX asrning 30- yillarida darvinizm ta’limoti va genetika yutuqlarining qo‘shilishi natijasida yaratilgan. Bu ta’liniotga ko‘ra evolutsiyaning sifat bosqichi tur hisoblanadi. Tur evolutsiyaning natijasi sifatida qaraganimizda genetik alohidalangan stabil, evolutsiyaning bosqichi sifatida esa dinamik, o'zgaruvclian sisteinadir. Evolutsion jarayonlar makro- evolutsiya va mikroevolutsiyaga ajratiladi.
Makroevolulsiya j i ida katta vaqt
intervallarida kuzatiladigan, yirik taksonomik guruhlar hosil bo‘lishiga olib keluvchi evolutsion jarayon. Bu jarayon natijasida turdan yuqori tipgacha bo‘lgan guruhlar kelib chiqadi.
Mikroevolutsiya tur ichida kechadigan, turning differen- siatsiyalanishiga olib keladigan va yangi tur hosil bo‘lishi bilan tugallanadigan jarayon. Mikroevolutsiya jarayonlarini eksperimental usul yordainida populatsiyalarda kuzatish imkoniyati mavjud.
Populatsiya — uzoq vaqt davomida bir hududda yashaydigan o'zining mustaqil genetik sistemasiga va ekologik uyasiga ega, turning boshqa populatsiyalari bilan panmiksiya holatida bo'lgan turning o‘z-o‘zidan ko‘payuvchi eng kichik guruhidir.
Evolutsiyaning elementar birligi populatsiyadir. Chunki ayrim yoki bir nechta organizmdagi o'zgarishlar evolutsiyaga olib kelmaydi. Butun populatsiyadagi o‘zgarishlargina evolutsiyaga sabab bo‘ladi.
Elementar evolutsion hodisa — populatsiya genofondning
uzoq davom etadigan, ma’lum yo‘nalishda boradigan (vektor), orqaga qaytmas o'zgarishi.
