2. P. R. 01imxo‘jayeva —

Populatsion-statistik usul. Bu usul Xardi-Vaynberg qonuniga asoslangan. Qonun quyidagicha ifodalanadi: Ideal sharoitlarda populatsiyalarda allellar va genoliplar muvozanati avlodlarda deyarli o'zgarmaydi. Ideal sharoitlar: a) mutatsiyalar uchramasligi; b)tanlash ta’siri kuzatilmasligi; d) migratsiya, immigratsiya kuzatilmasligi; e) panmiksiya mavjudligi; f) hamma genotiplarning yashovchanligi va avlod qoldirish imkoniyati bir xilligi d) popu- latsiyaning ko‘p sonliligi.

Hamma ko'rsatilgan sharoitlar ichida eng asosiysi populat- siyaning ko‘p sonliligidir. Odam populatsiyalari asosan ko‘p sonli bo‘lganligi uchun bu qonun odam populatsiyalarini o‘rganishda keng qo‘llaniladi.

Populatsion-statislik usul quyidagilarga imkon beradi:

1. 
   Olingan ma’lumotlarni statistik tahlil qilishga.
   
2. 
   Populatsiyada allellar va genotiplar chastotasini aniqlashga.
   
3. 
   Populatsiyada irsiy belgilarni o'rganishga.
   
4. 
   Populatsiyaning genetik strukturasi va genofondini aniqlashga.
   
5. 
   Belgining rivojlanishida muhit va irsiyat rolini aniqlashga.
   
6. 
   Irsiy moyilligi bo‘lgan kasalliklarni aniqlashga.
   
7. 
   Antropogenezning genetik omillarini aniqlashga.
   

Bu usulni amaliyotda quyidagi bosqichlarda qo'llaniladi:

1. 
   Populatsiyaning bir qismi ajratib olinadi.
   
2. 
   Tibbiyot muassasalari arxivi o‘rganiladi.
   
3. 
   Anketalar tarqatib, ma’lumotlar to'planadi.
   
4. 
   To'plangan ma’lumotlar statistik tahlil qilinadi.
   

Statistik tahlil qilishda quyidagi Xardi-Vaynberg tenglama- laridan foydalaniladi:

I. p + q = 1(100%) II. p² + lpq + q² =(100%)

Bunda:p-dominant allel chastotasi.

q—retsessiv allel chastotasi.

p²—dominant gomdzigot genotip chastotasi.

2pq—geterozigot genotip chastotasi.

q²—retsessiv gomozigot genotip chastotasi.