2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

6-rasm. Havoni kiritish va chiqarish mexanik shamollatkichlari: 
1-havo qabul 
kilgich; 2-havo uzatkichlar; 3-filtr; 4-kalorifer; 5-markazdan qochma Shamollatkich; 6-havoni 
xonaga kiritish teshiklari; 7-havoni xonadan chiqarish teshiklari; 8-rostlash klapani; 9-havoni 
chiqarish qurilmasi; 10-havo aylanishini ta’minlovchi uzatish qurilmasi; 11-xona. 
Shamollatkichning samaradorligi shamollatish qurilmasining quvvatiga va havo 
almashtirishni tashkil etishning ma’lum qoidalariga rioya qilishga bog‘liq bo‘ladi. 
Xonadan chiqarilayotgan havoni bevosita zararliliklar ajralayotgan joydan yoki 
ifloslangan zonadan olish kerak. Bunda xonadan chiqarilayotgan iflos havo oqimini odamlar 
nafas oladigan zona orqali yoki odamlar tez-tez bo‘ladigan zonadan o‘tishiga yo‘l qo‘ymaslik 
kerak. Xonadan tashqariga chiqariladigan iflos havoni shamol oqimi yaxshi bo‘lgan tomonga 
chiqarish lozim.(6.1-rasm). 
Umumiy shamollatish
. Sanoat korxonalari ishlab chiqarish binolarida ajralib 
chiqayotgan har xil zararli moddalarni shamol yo‘nalishtirish vositasi bilan birgalikda 
chiqarib yuborishning imkoniyati bo‘lmasa, yoki ajralib chiqayotgan moddalar texnologik 
jarayonning hamma uchastkalaridan ajralib chiqayotgan bo‘lsa, unda yakka tartibdagi 
shamollatish vositalarini qo‘llash imkoniyati yo‘qoladi. Ana shunday hollarda umumiy 
shamollatish usulidan foydalaniladi. Umumiy shamollatish vositasini zararli moddalar yoki 
issiqlik eng ko‘p ajralib chiqayotgan zonaga o‘rnatish kerak. 

---

51 
 
 
6.1 - rasm. So‘rish qurilmasi. Chapdagi -to‘g‘ri; o‘ngdagi -noto‘g‘ri. 
Sanoat korxonalari xonalarida ajralib chiqadigan zararli omil faqat issiqlik bo‘lsa, unda 
hisoblab almashtiriladigan havo miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi. 
Bu yerda G1 - chiqarilib tashlanishi kerak bo‘lgan havo miqdori, kg/s; 
Qort - ortiqcha issiqlik miqdori. 
Issiq sharoit uchun issiqlik balansini quyidagicha yozish mumkin. 
tT 

10oC, Qort = 

Q + Qrad – (Q1+Q2+Q3 +Q4). 
O‘rtacha va sovuq davr uchun, 
tT

10oC, Qort=

Q– (Q1+Q2+Q3+Q4+Q5+Q6). 
Bunda 

Q - xonadagi hamma issiqlik manbalaridan ajralayotgan issiqlik miqdori, 
kkal/soat;