2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

2. Uzoq vaqt bosilish sindromida jarohatlanganlarga ko‘rsatiladigan birlamchi 
tibbiy yordam. 
Ezilgan jarohat katta va og‘ir buyum bilan shikast yetkazish natijasida yuzaga keladi. 
Bunda jabrlanuvchining yumshoq va suyak to‘qimalari zararlanishi, shuningdek, oyoq-qo‘l 
yoki tanani ezilishi natijasida yuzaga keladigan buzilishlar kuzatiladi. Jabrlanuvchi imorat 
vayronalari ostida qolgan bo‘lsa, uzoq vaqt bosilib yotish ham muskul to‘qimasi 
zararlanishiga hamda jarohatlangan joydan toksin (zaqar)lar ajralishiga olib keladi. Bu ezilish 
sindromi “krashsindrom” ham deyiladi. Jabrlanuvchi vayrona ostidan qutqarib olingach, bu 

---

138 
 
toksinlar qon aylanishi sistemasiga tushib, keyingi asoratlarni, masalan, buyrak 
yetishmovchiligini keltirib chiqarishi mumkin. 
Ko‘plab sabablar ezilgan jarohatni keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, yer qimirlashi, 
bino qulashi, avariya va boshqa hodisalar. 
Ezilgan jarohatlar belgisi va alomatlari: 
Tananing ezilgan qismida yumshoq to‘qimalar zararlanadi. 
1.
Ko‘karish (momataloq); 
2.
Shish; 
3.
Qon to‘la ko‘kargan pufaklar; 
4.
Shok holati alomatlari; 
5.
Shikastlangan joydan quyida tomir urishi sezilmasligi mumkin; 
6.
Qattiq og‘riq turib, odatda, undan keyin sezgi yo‘qoladi; 
7.
Vaqti kelib jabrlanuvchining miyasi chalg‘ishi hamda mo‘ljalni yo‘qotishi mumkin; 
8.
Jabrlanuvchini vaqtida chiqarib olib, yordam ko‘rsatilmasa, majaqlangan jarohat 
o‘limga olib borishi mumkin.(12.26-rasm) 
|
12.26-rasm. Bosilish sindromida jarohatlanish. 
Jabrlanuvchi katta yoki og‘ir yuk ostida bosilib qolgan bo‘lsa, majaqlangan jarohat 
yuzaga keladi. 
Ezilgan jarohatlanishni oldini olish 
uchun zilzila mahali osonlikcha buzilishi mumkin 
bo‘lgan inshootlar: ko‘prik, balkon, veranda tomi yaqinida bo‘lmaslikka harakat qilish, 
avtomobil ostiga kirib remont ishlari olib borayotganda, avtomobil siljib ketishi yoki domkrat 
tushib ketishining oldini olish uchun uning g‘ildiragi ostiga qo‘shimcha narsa tirab qo‘yish, 
bir-biriga yaqin joylashgan, yurib ketishi mumkin bo‘lgan ikki obyekt, masalan, to‘xtab 
turgan ikki avtomobil o‘rtasida turmaslikka harakat qilish va handakda ishlaganda, ularning 
devori bosib qolmasligi uchun, puxta mustahkamlash zarur.