2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

2-guruh
. Oyoq yoki qo‘l suyaklari yopiq singan, ko‘p qon yo‘qotgan, biroq
qon oqishi to‘xtatilgan bemorlar.
3-guruh. 
Kam qon yo‘qotgan, biroq qon oqishi to‘xtagan, mayda suyaklari singan, 
lat yegan bemorlar. 
Bu guruhlarning har biridagi kichik yoshdagi bolalarni onasi yoki otasi bilan birinchi 
navbatda evakuatsiya qilish zarur. 

Bemorlarni tashish usullari. 

Qo‘lda 

Yelkada 

Orqada 

Bir yoki ikki tashuvchi yordamida 

Birin-ketin 

Zambil yordamida 

Tashuvchi ilmoqni aylana, sakkizsimon va tugun shaklida yasab tashish. 

Bemorlarni shikastlanish maydonidan olib chiqish: 

Bemorlarni qo‘tqaruvchi orqasiga opichlab olib chiqadi. 

Ikkita qo‘tqaruvchini qo‘llari qulf qilingan holda bemor tashiladi. 

Qutqaruvchilar bemorlarni tasmalar yordamida olib chiqadi. 

Qutqaruvchilar bemorlarni bir yoki ikkita zambilda tashishadi. 

Kasallar va shikastlangan odamlarni olib borishda mumkin qadar ko‘proq 
avaylaydigan sharoitlar yaratib olib ketilayotgan odamni hammadan qulay va turli vaziyatda 

---

152 
 
yotqizib qo‘yish kerak. Olib borish va tashishda noto‘g‘ri harakat qilinsa, bu ahvolni 
yomonlashtirib, qo‘shimcha shikast paydo bo‘lishiga olib kelishi, qon oqishining 
kuchayishiga, singan suyakning o‘rnidan siljib qolishiga sabab bo‘lishi mumkin. 

Jarohatlanganlarni zambilda tashishda jarohatning turi, og‘irligi va shu 
insonning umumiy ahvoli hisobga olinadi. 

Oyoq shikastlanganda, jarohatlanganda, kuyganda, shuningdek umurtqa 
pog‘onasining singanligiga shubha bo‘lganda bemor zambilga chalqancha yotqiziladi va shu 
holatda tashiladi. 

Bosh suyagi ochiq singanda, bosh miya jarohatlanganda, miya chayqalganda va 
agar bemor xushida bo‘lsagina, hamda shok belgilari kuzatilmagan taqdirdagina bemor 
chalqanchasiga boshi tanasidan 10-15˚ burchak ostida balandroq ko‘tarilgan holda yotqiziladi. 

Agar bemor shok holatida bo‘lsa, yoki shunday holatga tushish xavfi bo‘lsa, u 
holda bemorni chalqanchasiga, oyoqlari boshidan balandroq qilib yotqiziladi. 

Ko‘krak bo‘shlig‘i a’zolari jarohatlanganda, o‘tkir nafas yetishmovchiligi 
bo‘lganda, yuz, ko‘z, jag‘, bo‘yin va ko‘krak jarohatlarida, qo‘l suyaklari singanda, hamda 
shu jarohatlardan keyin shok alomatlari kuzatilmagan taqdirda bemorni yarim o‘tirgan holda 
transportirovka qilinadi.

Tananing juda katta qismi kuyganda bemor sog‘lom tomoniga yotqiziladi va shu 
holatdatashiladi. 

Tos suyagi singanda bemor chalqancha yotqiziladi, oyoqlari tizzada bukiladi, 
tizza orasiga va tagiga bolish qo‘yiladi, ikkala son va ikkala boldir bir-biriga ro‘mol bilan 
bog‘lab qo‘yiladi va oyoq kafti biron narsaga tiraladi. Bunda bemorning boshi yostiqda 
bo‘ladi. 

Umurtqa pog‘onasi singan, jag‘ va burunning ochiq jarohatlari, shuningdek qon 
ketish bo‘lsa, u holda bemor qorin bilan, boshini yon tomonga o‘girib yotqiziladi (nafas 
yo‘llariga qon tushmasligi uchun).(12.31-rasm).