2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

11--rasm. O’z-o'zidan yonishni ifodalovchi chizma. 
 
Agar reaksiya egri chiziq asosida bo'lsa, bunda issiqlik ajralishi tarqalayotgan issiqlikka 
nisbatan hamma vaqt ko'p bo'ladi. Bu holatda aralashmaning issiqligi ko'tarila boradi va 
natijada o'z-o'zidan alangalanish boshlanadi. 
Reaksiyaga kirishuvchi moddalarning ajralayotgan issiqligi bilan tarqatayotgan issiqligi 
orasidagi mutanosiblik qizdirish egri chizigi bo'ylab borganda kuzatiladi. Bunda 
qizdirilishning va issiqlik tarqatishning tenglashgan holati 
V
nuqtaga to'g'ri keladi. Ammo bu 
tenglashish turg'un holat emas. Bu holatda uncha katta bo'lmagan qizdirish ham moddalardan 
ko'plab issiqlik ajralishini ta'minlash va o'z-o'zidan alangalanishga olib kelishi oson. Demak, 
bu ikki chiziqning kesishgan nuqtasi 
V
ni issiqlik ajralishi va tarqa-lishi tenglashgan holat deb 
qarash mumkin. Mana shu tenglashgan holatdagi haroratni o'z-o'zidan alangalanish harorati 
deb yuritiladi. 
Har xil moddalar uchun o'z-o'zidan alangalanish harorati har xil bo'ladi va ba'zan keskin 
farq qiladi. Masalan, A-72 benzinining o'z- o'zidan alangalarini harorati 255 °C ga, qayin 
yog'ochiniki-400 °C, linoleumniki-411 °C ga teng.