2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

92 
 
energiyasi sarflanadi. Shuning uchun ham reaksiyaga kirishga sarflanishi kerak bo'lgan 
energiya miqdori ma'lum miqdorda yig'ilgandagina paydo boladi. Bu energiya asosan atom va 
molekulalar o'rtasidagi bog'lanishlami uzish yoki susaytirish uchun sarflanadi. Molekulalanli 
uzilish holatiga olib keladigan energiya miqdori aktivatsiya energiyasi deb yuritiladi. 
Reaksiya natijasida ajralib chiqayotgan issiqlik yonuvchi aralashmaning qizishiga olib 
keladi. Aralashmaning harorati idish devorlari haroratidan ko'payib ketsa, unda ajralayotgan 
issiqlik atrof-muhitga tarqala boshlaydi. Ma'lum vaqt birligida idish devorlari orqali 
tarqalayotgan issiqlik miqdori, idish devori va aralashma harorati orasidagi ayirmaga to'g'ri 
proporsional bo'ladi, ya'ni: 
q
2
= 

S (T
1
- To), 
bunda, q
2
— idish devori orqali tarqalayotgan issiqlik tezligi; 

— issiq tarqatish 
koeffitsiyenti; S—idish devorlari yuzasi; T
1
- aralashma harorati; To—idish devori harorati. 9-
rasmda yuqorida keltirilgan formulaning grafik ko'rinishi aks ettirilgan. R
1
— egri chiziq 
sistemalari reaksiyaga kirishayotgan gazlar aralashmasining boshlang'ich konsentratsiyasiga 
bog'liq bo'lgan kimyoviy reaksiyalarning har xil tezliklariga mos keladi. Reaksiya egri chiziq 
bo'ylab borganda o'z-o'zidan alangalanish bo'lmaydi. Bu holat moddaning bir maromda 
oksidlanish jarayoniga mos keladi.